ترسیم نقشه علمی حوزه کتابخانه های عمومی با استفاده از تحلیل شبکه هم واژگانی

هدف: هدف پژوهش حاضر ترسیم نقشه علمی و تحلیل خوشه ای مقالات منتشر شده در حوزه کتابخانه­ های عمومی با استفاده از مدارک نمایه شده در پایگاه وب­ اوساینس است. روش: این پژوهش کاربردی و با روش تحلیل هم ­واژگانی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه مقالات نمایه شده در پایگاه وب­ اوساینس در موضوع کتابخانه ­های عمومی (دارای کلیدواژه) تشکیل می­ دهند که تعداد آن­ها، ۱۱۶۴ رکورد بوده است. تجزیه و تحلیل داده ­ها با استفاده از سه نرم­ افزار بیب ­اکسل، ووس- ویور، و نت­دراو انجام شده است. یافته ­ها: تجزیه و تحلیل داده ­ها نشان داد کلیدواژه­ های «کتابخانه­ های عمومی-کتابخانه­ های دانشگاهی»، «اینترنت– کتابخانه­ های عمومی»، و «خدمات کتابخانه-کتابخانه­ های عمومی» بیشترین هم­ رخدادی را در میان متون مورد مطالعه داشته ­اند. از طرفی، تحلیل خوشه­ ای کلیدواژه ها نشان داد تعداد ۱۱ خوشه اصلی از کلیدواژه­ های مورد بررسی تولید شد که مهم ترین خوشه مربوط به «مسائل اجتماعی» در پژوهش­ های کتابخانه­ های عمومی بوده است، پس از آن «رسانه­ های اجتماعی»، «فناوری­ های ذخیره و بازیابی اطلاعات»، «اطلاعات سلامت»، «کتاب و موضوعات مربوطه»، «خط مشی­ های کتابخانه»، «اشتراک منابع»، «تعاملات اجتماعی کتابخانه­ ها»، «ارتباط با سایر انواع کتابخانه ­ها»، «توسعه و سانسور در مجموعه»، و «مدیریت» مهم ترین گرایش های پژوهشگران حوزه کتابخانه ­های عمومی در سطح بین­ المللی هستند. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه پژوهش ­های کتابخانه­ های عمومی از پرداختن به مسائلی مانند «مجموعه­ سازی» و «محیط داخلی کتابخانه» به موضوع «رفتار اطلاعاتی مراجعه­ کنندگان»، و سپس «مسائل اجتماعی» سوق یافته است، این امر در وهله اول می ­تواند برای برنامه ­ریزان و دست اندرکاران حوزه کتابخانه­ های عمومی حائز اهمیت باشد. ضمن اینکه از آنجایی که تا کنون پژوهشی مشابه در این زمینه انجام نشده است، این یافته­ ها می ­توانند به درک تصویری روشن از تحولات محتوایی در حوزه کتابخانه­ های عمومی کمک کند.  

کلیدواژه ها:

Public Libraries ، Co-word analysis ، Co-occurrence ، Visualization of Concepts ، Scientific maps ، کتابخانه های عمومی ، تحلیل هم واژگانی ، هم رخدادی واژگان ، مصورسازی مفاهیم ، نقشه های علم.