بررسی اثر ترکیبات ضدتعرق طبیعی بر برخی از صفات فیزیولوژیکی و بیولوژیکی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum) تحت شرایط تنش خشکی

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و کاربرد ترکیبات ضدتعرق بر گیاه دارویی ریحان، آزمایش فاکتوریلی شامل ۳ سطح آبیاری (شاهد- ۵۰۰، تنش متوسط- ۳۷۵ و تنش شدید- ۲۵۰ میلی لیتر آبیاری در ۲۴ ساعت) و ۳ ترکیب ضدتعرق کیتوزان، موسیلاژ اسفرزه و موسیلاژ بارهنگ هر کدام در ۳ سطح (۵/۰، ۱ و ۵/۱ درصد وزن خشک به حجم حلال) با ۳ تکرار و بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام پذیرفت. در این تحقیق صفاتی از قبیل، میزان فتوسنتز، تعرق روزنه ای، هدایت روزنه ای، دی اکسید کربن اتاقک روزنه، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید و دمای سطح برگ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر آبیاری و مواد ضدتعرق در صفات مورد اندازه گیری معنی دار بودند (۰۱/۰P≤ و ۰۵/۰P≤). بیشترین میزان صفات مورد اندازه گیری در سطح اول آبیاری و سطوح متفاوتی از ترکیبات ضدتعرق مشاهده شد. کلیه ترکیبات ضدتعرق، میزان تعرق را بطور معنی داری کاهش دادند و این کاهش در غلظت های بالاتر بیشتر بود. به طوری که ترکیب کیتوزان در سطوح ۵/۱ و ۱ درصد نسبت به نمونه شاهد، میزان تعرق را تا دو برابر کاهش داد. در مورد فتوسنتز نیز تیمار ۵/۰ و ۱ درصد کیتوزان توانستند تا ۳۰ درصد میزان فتوسنتز را نسبت به شاهد افزایش دهند. هم چنین مشخص شد که با کاربرد ترکیبات ضدتعرق در شرایط آبیاری محدود میزان ماده خشک افزایش یافت. ترکیبات ضدتعرق درصد و عملکرد اسانس را نسبت به شاهد کاهش دادند. با توجه به نتایج به دست آمده در این آزمایش می توان بیان نمود که ترکیبات ضدتعرق با منشا طبیعی، ترکیباتی ایمن، ارزان و زیست تجزیه پذیر بوده و جایگزین مناسبی برای ترکیبات ضدتعرق شیمیایی متداول می باشند، اما تجاری نمودن این ترکیبات نیاز به آزمایشات تکمیلی دارد.

کلیدواژه ها:

ریحان ، ترکیبات ضدتعرق ، تنش خشکی ، کیتوزان ، موسیلاژ اسفرزه ، موسیلاژ بارهنگ ، فتوسنتز