بررسی و ارزیابی میزان انتشار آلایندگی و انرژی مصرفی در کشت گیاهان دارویی (آویشن باغی و نعنا فلفلی ) در ایران

امروزه اهمیت گیاهان دارویی و شناساندن نقش حیاتی آن ها در پیشبرد اهداف ملی، منطقه ای و جهانی برای تحقق سلامت، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی کاملا مشخص است. از این رو تعیین روند مصرف انرژی در تولید این محصولات و مدیریت انتشار آلایندگی های آن بدلیل اهمیت کشت و توسعه پایدار محصولات کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه، بدلیل گسترش کمی و کیفی و اهمیت مصرف آنان، دو گیاه دارویی آویشن باغی و نعنا فلفلی که بعد از زعفران و گل محمدی بیشرین سطح زیر کشت را دارا می باشند، انتخاب گردیدند. جهت ارزیابی مصرف انرژی در تولید و مصرف آویشن باغی و نعنا فلفلی در طی یک دوره چند ساله ، دو پرسشنامه یکی مربوط به آویشن باغی دیگری مربوط به نعنا فلفلی تهیه و در هر فرم سوالاتی در مورد انرژی های ورودی مستقیم و غیرمستقیم در زراعت آنان گنجانده شد. در طی دیدار حضوری با کشاورزان، تعداد ۵۵ نسخه پرسشنامه تکمیل گردید. به منظور دستیابی به اطلاعات مورد نیاز از پایگاه داده اکواینونت استفاده گردید همچنین برای انجام محاسبات ارزیابی چرخه زندگی از نرم-افزار سیماپرو (SimaPro, V۷.۱) استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین میزان انرژی مصرفی مربوط به الکتریسته با مقدار ۴۱ و ۳۶ درصد برای آویشن باغی و نعنا فلفلی از کل انرژی مصرفی می باشد و در کشت نعنا فلفلی و آویشن باغی، کود اوره با مقدار ۳۴ درصد از کل انرژی بعد از الکتریسیته بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است. همچنین نسبت انرژی تولیدی به انرژی مصرفی در طی یک دوره پنج ساله بهره برداری آویشن باغی و نعنا فلفلی برابر با ۲/۲ و ۲/۱۷ می باشد. چنانکه مشخص شد نسبت انرژی تولیدی به مصرفی در زراعت آویشن باغی و نعنا فلفلی بالا است و این گیاهان تقریبا به صورت اکولوژیک کشت می شوند و به دلیل کارایی اقتصادی بالاتر نسبت به دیگر گیاهان در الگوی کشت اولویت دارند و همچنین اشتغال بسیار بالای روستاییان منطقه، می تواند نقش بسیار مهمی در اقتصاد و معیشت روستاییان داشته باشد. نتایج حاصل همچنین نشان می دهد که بیشترین میزان آلایندگی مرتبط است با چهار شاخص مسمومیت آب های آزاد (MAET)، نقصان مواد غیر آلی (AD)، پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) و مسمومیت آب های سطحی (FAET). گاز طبیعی و الکتریسیته در مرحله تولید تا مصرف بیشترین تاثیر را بر روی آلایندگی های منتشر شده از خود نشان داده اند.

کلیدواژه ها:

آویشن باغی ، نعنا فلفلی ، گیاهان دارویی ، نهاده های کشاورزی ، ارزیابی چرخه حیات (LCA)