بررسی رباعیات ابوالوفا خوارزمی بر اساس نظریه طرحواره های تصویری (Image schemas) جانسون

زبانشناسی شناختی (cognitive linguistics) از مهمترین مکتب های زبانشناسی نوین است و طرحواره های تصویریاز اولین موضوعاتی است که همواره در این مکتب بدان پرداخته شده است. حرکات انسان و مشاهده سایر پدیده های متحرک،تجربهای در اختیار انسان قرار داده تا طرحوارهای انتزاعی از این حرکت فیزیکی در ذهن خود پدید آورد. هر شاعر و نویسندهایدر ارتباط و برخورد فیزیکی با جهان خارج، تجربیاتی را کسب میکند و بعدها از همان رهیافت برای بیان موضوعات و مفاهیمانتزاعی در قالب طرحواره ها بهره می گیرد. شاعر و عارف قرن نهم، خواجه ابوالوفا خوارزمی، نیز از این قاعده مستثنی نیست. اینپژوهش پس از مطالعه و بررسی کتابخانه ای به روش توصیفی- تحلیلی، بسامد و تاثیر عنصر طرحواره های تصویری را در رباعیات ابوالوفا بررسی و لایه های پنهان ذهن وی را نمایان می کند. بررسی ها نشان می دهد که وی بیشترین بهره گیری را ازطرحواره تصویری قدرتی برای بیان اندیشه ها و آموزه های عرفانی در رباعیات خود داشته است. خودبینی، خودخواهی، همتدون و دلبسته مادیات و تعلقات دنیایی شدن، مهمترین موانعی است که در قالب طرحواره تصویری قدرتی بیان نموده و راهگذشتن از این موانع و رسیدن به کمال را فراموشی و رها کردن آمال و آرزوها، پا بر سر تعلقات و وابستگی ها نهادن، مرگ پیشاز مرگ و ... می داند.

کلیدواژه ها:

ابوالوفا خوارزمی ، زبانشناسی شناختی ، طرحواره های تصویری ، رباعیات ، جانسون