روش های آموزش پزشکی پزشکان ماوراءالنهر در دوره سامانیان (۸۷۴–۱۰۰۴ م)

مقدمه: یکی از شیوه­های آموزشی در دانش پزشکی، روش بالینی و بیمارستانی، دارالحکمه و شیوه خودخوان هست. این شیوه آموزشی دارای تاریخ شگفت انگیزی می­باشد. در واقع شکل­گیری آن به خاطر ایجاد محدودیت دینی علمای فقه حنفی در مدارس و مساجد در منطقه ماوراءالنهر در دوره سامانیان (۸۷۴–۱۰۰۴ م) می­باشد. روش بررسی: در این پژوهش با مطالعه آثار مرتبط با تمدن اسلامی اعم از نوشته های منابع دست اول، تحقیقات و پژوهش­های جدید و با دسته بندی اطلاعات، طرح کلی از آموزش علوم پزشکی به شیوه خودخوان در دوره سامانیان ارائه می­گردد. نتایج: با بررسی و جمع بندی مطالب موجود برخلاف این تصور که ایجاد این محدودیت باعث توقف و انحطاط علمی می­شد، اما این محدودیت سبب رونق عمیق دانش پزشکی شد. حتی این مسئله سبب توسعه کتابخانه­های مجهز و رجوع علمای علوم عقلی و پزشکان به این کتابخانه­ها شد، و این مسئله در نهایت سبب مطالعه کتابهای بسیار و نگارش کتاب­های مفید پزشکی و داروسازی گردید. نتیجه گیری: با نگاهی اجمالی به امر آموزش پزشکی یا شیوه­های گوناگون در تمدن اسلامی به خوبی پی به اهمیت این شیوه آموزشی در دوره سامانیان می­بریم. در این پژوهش به بررسی روش بالینی و بیمارستانی، دارالحکمه و شیوه خودخوان، مشاهیر پزشکی و بررسی آثاری که با این شیوه شکل گرفتند می­پردازیم. بی تردید این توجه به آموزش پزشکی، منجر به تاثیر تمدنی در سایر مناطق جهان بوده و سبب تحولی بنیادین در شیوه­ها و متد آموزش پزشکی در تاریخ جهان شده است.

کلیدواژه ها:

Medical Education ، Clinical and hospital methods ، Self-reading Style ، Transoxiana ، Samanids ، آموزش پزشکی ، روش بالینی و بیمارستانی ، شیوه خودخوان ، ماوراءالنهر ، دوره سامانیان