درک شنیداری ساخت های پرسشی فارسی با رویکرد روان شناسی زبان و کاربرد آن در آموزش زبان فارسی (مقاله علمی- پژوهشی)

پژوهش حاضر به پردازش ساخت­های پرسشی فارسی اختصاص دارد. پرسش این است که آیا بار شناختی تحمیل شده بر ذهن به هنگام درک شنیداری جملات حاوی انواع مختلف ساخت­های پرسشی یکسان است و کدام ساخت پرسشی سریع­تر و کدام یک کندتر پردازش می­شود. چارچوب نظری مبتنی بر زبان­شناسی ساخت گرا و رمزگان چندحسی است. حجم نمونه مشتمل بر ۱۲۰ جمله ی حاوی ساختار پرسشی و درمجموع ۱۲۰ واژه و ناواژه ی فارسی است. روش پژوهش تصمیم­گیری واژگانی بیناحسی است که در آن نحوه ی پردازش جملات حاوی انواع ساخت­های پرسشی با برنامه ی نرم­افزاری انداز­ه گیری زمان واکنش به هزارم ثانیه بررسی شده است. متغیر مستقل نوع ساخت پرسشی و متغیر وابسته زمان واکنش آزمودنی­ها به محرک دیداری است. آزمودنی­ها ۲۵ نفر دانشجوی ۱۸ تا ۳۰ ساله بوده­اند که در دو گروه مرد و زن مرتب شده­اند. آزمون اول نشان می­دهد که از میان دوازده نوع ساخت پرسشی فارسی تنها نوعی که با بقیه ی انواع تفاوت معنی­دار دارد ساخت­های پرسشی حاوی تک­پرسش واژه ی حرکت­ کرده در جملات مرکب (نظیر «چیا رو فکر می­کنی او فردا بیاره») است که زمان واکنش به تکلیف تصمیم­گیری واژگانی کم تری را در مقایسه با ساخت های هم پایه گسسته در جملات مرکب و نیز ساخت­های پرسشی انتخابی در جملات مرکب دارد و مبتداسازی پرسش واژه با سهولت پردازش همراه است. متغیر جنسیت آزمودنی­ها بر زمان واکنش در این آزمون اثر داشته است. آزمون دوم نشان می­دهد متغیر نوع ساده یا مرکب ­بودن جمله بر زمان واکنش آزمودنی­ها بی­اثر بوده است. از دستاوردهای تحقیق حاضر می­توان برای تدریس زبان فارسی و تدوین مواد آموزشی برمبنای یافته­های عینی روان شناسی زبان استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

ساخت پرسشی ، ادراک شنیداری ، زمان واکنش ، پردازش ، دیدگاه شاپیرو