منشایابی و ارزیابی آلودگی عناصر در رسوبات سطحی ساحل فرح آباد دریای خزر

مطالعه رسوبات به عنوان یکی از مخازن جذب آلاینده­های محیط زیستی و به ویژه فلزات سنگین اهمیت ویژه ای دارد. ازاین رو، این پژوهش با هدف منشا یابی و ارزیابی آلودگی عناصر آرسنیک، کادمیم، نیکل و وانادیوم در رسوبات ساحل فرح آباد دریاچه خزر در سال ۱۳۹۸ انجام شد. در این مطالعه، پس از جمع آوری ۳۶ نمونه رسوب از ۱۲ ایستگاه منتخب، مقادیر پارامترهای pH، EC، ماده آلی و بافت رسوبات تعیین شد. غلظت عناصر به روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی تعیین شدند. به علاوه، برای ارزیابی آلودگی رسوبات نسبت به محاسبه معیارهای سمیت شناسی محیطی ازجمله شاخص­های ضریب آلودگی، غنی شدگی و بار آلودگی اقدام و به منظور شناسایی منابع بالقوه عناصر و گروه بندی آن ها در نمونه­های رسوب نیز از روش های آماری چندمتغیره و به ترتیب تحلیل مولفه های اصلی و خوشه بندی سلسله مراتبی استفاده شد. برای پردازش آماری نتایج نیز از آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه، تی تک‍نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسون در بستر نرم افزار SPSS استفاده شد. میانگین غلظت آرسنیک، کادمیم، نیکل، و وانادیوم به­ترتیب ۷/۱۲، ۱۹۱/۰، ۰/۳۵، و mg/kg ۹/۳۱ بود. نتایج خروجی مدل های PCA، HCA، مقادیر شاخص EF و ضریب تغییرات و همچنین، نتایج ماتریس همبستگی پیرسون نشان داد احتمالا آرسنیک از منابع انسان ساخت و عناصر کادمیم، نیکل و وانادیوم نیز از منابع طبیعی نشات گرفته اند.

کلیدواژه ها:

آلودگی رسوب ، آمار چندمتغیره ، دریای خزر ، فلزات سنگین ، معیارهای سمیت شناسی محیطی