ارزیابی مقاومت ارقام و لاین های پیشرفته ی گندم به شته ی روسی گندم در شرایط مزرعه در استان اصفهان

استفاده از ارقام مقاوم یک روش ایمن از نظر زیست محیطی و اقتصادی برای کنترل شته ی روسی گندم،Diuraphis noxia (Mordvilko)، می باشد. جهت ارزیابی مقاومت ۱۵ رقم و لاین پیشرفته ی گندم در شرایط مزرعه، طرحی در قالب بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در منطقه ی مبارکه (استان اصفهان) طی دو سال زراعی ۸۱-۱۳۸۰ و ۸۲-۱۳۸۱ اجرا گردید. طی بازدیدهای منظم هفتگی از هر کرت ۴ بوته چیده شد و در آزمایشگاه تعداد شته ی (بالغ و پوره) مستقر شده روی هر گیاه و میزان خسارت وارده تعیین و ثبت گردید. تجزیه ی واریانس روی جمع داده های کل دوره ی نمونه برداری انجام و ضرایب همبستگی بین معیارهای ارزیابی مقاومت محاسبه گردید. نتایج نشان داد که حداکثر تعداد بالغ مستقر شده روی هر گیاه متعلق به مهدوی، M-۷۸-۱۴ و M-۷۸-۱۹ و حداقل آن متعلق به M-۷۳-۴ ، M-۷۳-۱۸ ، الوند و M-۷۵-۷ بود. از نظر تعداد پوره حداکثر متعلق به M-۷۵-۱۰ و M-۷۸-۲۰ و حداقل متعلق به M-۷۳-۴ بود. مهدوی و M-۷۵-۷ حداکثر میزان خسارت و M-۷۳-۱۸، M-۷۳-۴ و M-۷۸-۷ حداقل خسارت را متحمل شدند. همبستگی مثبت و معنی داری بین میزان خسارت وارده به گیاه با تعداد بالغ روی هر گیاه و بین تعداد بالغ روی هر گیاه با تعداد پوره روی هر گیاه به دست آمد. بنابراین می توان از درجه بندی خسارت به عنوان یک معیار مناسب برای ارزیابی مقاومت گندم به شته ی روسی گندم در شرایط مزرعه استفاده کرد. جهت بررسی تاثیر آفت روی عملکرد و اجزاء عملکرد، یک قطعه ی مشابه کشت گردید و دو نوبت با سم متاسیستوکس سم پاشی شد. در زمان برداشت محصول، عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام و لاین ها در قطعات سم پاشی نشده و سم پاشی شده تعیین و ثبت گردید و سپس با استفاده از آزمون t-student میانگین های عملکرد و اجزاء عملکرد بین این دو قطعه مقایسه گردید. این مقایسه نشان داد که اختلاف معنی داری بین قطعات سم پاشی نشده و سم پاشی شده از نظر عملکرد محصول و اجزاء آن وجود نداشت.

کلیدواژه ها:

شته ی روسی گندم ، Diuraphis noxia ، رقم ، لاین پیشرفته ، گندم ، مقاومت ، اصفهان ، ایران