مرز سیستم شکل زای یخچال کواترنری در حوضه های آبریز شمال غرب ایران

چکیدهواحد شمال غربی که محل تلاقی رشته کوه های شمالی و جنوب غربی ایران است، یک منطقه­ ی کوهستانی به حساب می آید. شواهد فراوانی از فعالیت های یخچالی کواترنری در این واحد باقی مانده است. در راستای همین مسئله، این مقاله درصدد آن است که با توجه به آثار یخچالی موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز کواترنری آن بپردازد. با استفاده از نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰ و انعکاس فرم اشکال یخچالی بر روی نقشه ها، بیش از ۴۰۰۰ سیرک یخچالی شناسایی شد که در بین حوضه های آبریز ارس، سفیدرود و دریاچه­ ی ارومیه پراکنده شده است. با توجه به قرارگیری مناطق کوهستانی این منطقه، سیرک های یخچالی در قسمت های غرب، شرق و مرکز واحد شناسایی شدند. ارتفاع برف مرز به روش های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت پنجه به دیواره و نسبت های ارتفاعی برآورد شد. در این واحد ژئومورفیک سیرک های یخچالی از ارتفاع ۱۸۰۰ متر به بالا امکان شکل گیری داشته اند. تجزیه و تحلیل ارتفاعات برآورد شده گواه این است که ارتفاع برف مرز دائمی در روش ارتفاع کف سیرک پورتر، به دلیل انعکاس اثرگذاری جهت بر ارتفاع برف مرز نسبت به سایر روش ها با واقعیت انطباق بیشتری دارد. ارتفاع برف مرز کواترنری بین ۲۴۵۳ متر (حوضه­ ی آبریز ارس) تا ۲۶۸۵ متر (حوضه­ ی آبریز سفیدرود) متغیر برآورد گردید (۲۳۲ متر اختلاف ارتفاع). این اختلاف نشان دهنده­ی کاهش ارتفاع برف مرز از جنوب به شمال است. متوسط ارتفاع برف مرز این واحد ۲۵۸۶ متر است. تجزیه و تحلیل یافته ها نشان می دهد که این واحد در دوره های سرد تحت حاکمیت سیستم شکل­زایی یخچالی بوده است.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: کواترنری ، سیرک ، برف مرز ، ارتفاع کف سیرک