واکاوی روند تغییرات ذوب برف در ایران و اثرپذیری آن از تغییرات موج مدیترانه ی بادهای غربی

برف یکی از عناصر آب وهوایی تامین منابع آب برای حیات می باشد؛ بنابراین، هدف از این پژوهش، واکاوی روند تغییرات ذوب برف در ایران و اثرپذیری آن از تغییرات موج مدیترانه بادهای غربی می باشد. برای این هدف، داده های ذوب برف (Snowmelt) و ارتفاع ژئوپتانسیل (Geopotential height) ترازهای نیواری ۵۰۰، ۶۰۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکالی از مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت هوا (ECMWF)، نسخه (ERA۵) با قدرت تفکیک مکانی ۰.۲۵*۰.۲۵ درجه برای ماه های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۹ دریافت شد. ابتدا، روند و شیب تغییرات ماهانه ذوب برف در ایران با استفاده از آزمون های آماری ناپارمتریک من - کندال و تخمین گر شیب سن ارزیابی شد. سپس، با استفاده از روش صدک گیری، صدک های ۲۵ و ۷۵ مقادیر ذوب برف ماهانه در ایران تعیین شد. ارتباط بین تغییرات موج مدیترانه بادهای غربی با ماه های که مقادیر ذوب برف کم تر و بیش تر از صدک های ۲۵ و ۷۵ داشتند، سنجیده شد. سرانجام، از شاخص همدیدی خاورمیانه ی (MESI) و روش بسط دهه ها، برای واکاوی اثرپذیری روندهای کاهشی ماهانه ذوب برف در ایران از تغییرات موج مدیترانه بادهای غربی استفاده شد. نتایج نشان داد، در ماه های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل و دسامبر میانگین ماهانه ذوب برف در ایران دارای روند کاهشی است. علاوه بر این، بین ارتفاع موج مدیترانه بادهای غربی در ماه های ژانویه، فوریه، مارس، نوامبر و دسامبر که مقدار میانگین ذوب برف کم تر و بیش تر از صدک ۲۵ و ۷۵ داشته اند، ارتباط وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که، تغییراتی در ارتفاع موج مدیترانه بادهای غربی رخ داده است. به نظر می رسد، این تغییرات یکی از عامل های اثرگذار در روند کاهشی ذوب برف در ایران باشد، که به خصوص در دهه های سوم و چهارم (از سال ۱۹۹۹ به بعد) در ماه های ژانویه، فوریه، مارس، نوامبر و دسامبر نمایان تر است.

کلیدواژه ها:

برف ، ذوب برف ، تغییرات آب وهوا ، موج مدیترانه ی بادهای غربی ، ایران