تجارب و پیامدهای انتقال آب بین حوضه ای در جهان

پژوهش حاضر به بررسی تجارب جهانی حدود ۱۷۰ پروژه انتقال آب بین حوضه ای با شرایط اکولوژیکی متفاوت پرداخته است. نتایج بررسی، دلالت بر اوج عملیات اجرایی پروژه های انتقال آب بین حوضه ای در جهان در قرن ۱۹ داشته است. نتایج تحلیل پروژه ها نشان داد که ۷۵/۴۳، ۷۵/۱۸، ۵/۱۲ و ۲۵ درصد از پروژه ها به ترتیب با اهدف تامین آب شرب شهری، تامین آب کشاورزی و تولید انرژی، اهداف محیط زیستی و چند منظوره طراحی و اجرا شد ه اند. گرچه در بسیاری از کشورهای پیشرفته نسبت اجرای پروژه های مذکور در خصوص تامین آب شرب به بیش از ۸۰ درصد کل پروژه های انتقال آب رسیده است. بر اساس آمار موجود بیش از ۲۷ درصد میزان حجم آب برداشت شده در دنیا توسط پروژه های انتقال آب بین حوضه ای جابه جا می شوند. در ایران نیز بر اساس اطلاعات جمع آوری شده موجود، ۳۵/۶ کیلومتر مکعب در سال حجم آب انتقالی بوده که اکثر پروژه های انتقال آب بین حوضه ای برای تامین اهداف کشاورزی همراه با احداث تونل های طولانی اجرا شده اند. مبتنی بر نتایج موجود، از آن جاییکه طرح های انتقال آب بین حوضه ای مستقیما مدیریت حوضه ی مبدا و مقصد را تحت تاثیر قرار داده است، اغلب در بلندمدت منجر به تضعیف شرایط اجتماعی-اقتصادی و محیط زیستی در یکی از دو حوضه شده است. بر همین اساس اجرای پروژه های انتقال آب بین حوضه ای تنها در شرایط اضطرار و عدم وجود راه حل جایگزین و تنها در صورت ضرورت تامین آب شرب با شناخت همه جانبه و پتانسیل های منطقه، تنها با رویکرد مدیریت جامع و نظام مند، لحاظ جنبه های محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نهایتا در بلندمدت قابلیت طرح را خواهند داشت.

کلیدواژه ها:

پروژه های انتقال آب ، تامین آب ، مدیریت عرضه و تقاضای آب ، مدیریت منابع آب