به کارگیری ابزارهای اقتصادی در افزایش بهره وری آب: مطالعه موردی حوضه آبریز زاینده رود

مدیریت مصرف در بهره برداری از منابع آب، یک مسیر مستقیم جهت افزایش ارزش تولید شده توسط آب است که با مفهوم بهره وری آب شناخته می شود. با توجه به مشکلات کمبود آب در سال های اخیر و عدم تعادل در عرضه و تقاضای آب، مدیریت مصرف، ایجاد انگیزه، آگاهی و قرار دادن  قوانین محکمی که در کنار هم بتوانند مصرف آب را کاهش داده و بهره وری آب را بالا ببرند، الزامی است. از جمله ابزارهای کار آمد در مدیریت تقاضا، ابزار اقتصادی و به طور خاص قیمت گذاری آب است. در این تحقیق اثر قیمت گذاری آب و اعطای کمک هزینه به مصرف کنندگان کشاورزی به عنوان سیاست های تشویقی (از زیرمجموعه های ابزار اقتصادی) در حوضه زاینده رود برای بازه ۱۰ ساله (۱۳۸۵-۱۳۷۶) شبیه سازی شده است. همچنین تاثیر افزایش قیمت آب و کمک هزینه در راستای افزایش راندمان آب در افزایش بهره وری و مصرف آب بررسی شده است. بدین منظور برای تخمین پتانسیل حداکثر سود خالص کشاورزی، یک مدل بهینه سازی با تابع هدف حداکثرسازی سود خالص تدوین شده است. نتایج نشان می دهد که با پیاده سازی این سیاستها، می توان در کنار کاهش مصرف آب، سود خالص را برای یک دوره ۱۰ ساله به ۲۴۹۳۲ میلیون ریال (۸/۱ برابر حالت فعلی) افزایش داد. همچنین با استفاده از این مدل و به کارگیری روش های برنامه ریزی ریاضی و بودجه بندی، مقدار ارزش اقتصادی آب تخمین زده شد. مقدار ارزش اقتصادی آب به دلیل افزایش راندمان از ۱۳۵۰ درابتدای دوره به ۱۷۸۰ ریال در انتهای دوره رسید. با توجه به نتایج به نظر می رسد که اگر اعطای کمک هزینه به مصرف کنندگان جهت افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی همگام با افزایش قیمت آب صورت پذیرد می تواند انگیزه مصرف کنندگان را در اصلاح الگوی مصرف افزایش دهد.

کلیدواژه ها:

ابزار اقتصادی ، بهره وری آب ، ارزش اقتصادی آب ، مدل اقتصادی ، الگورتیم ژنتیک