تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین

امروزه خشکسالی به یکی از موضوعات داغ مورد توجه جهان تبدیل شده است اما تاثیر آن بر ارائه خدمات و سلامت حوزه آبخیزها در مواجه با این بلای طبیعی کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده است تا تاثیر خشکسالی در دوره ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۸ بر سلامت حوزه آبخیز افین مبتنی بر تغییرات پایایی (Rel)، تاب آوری (Res) و آسیب پذیری (Vul) مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا، داده های بارندگی سه ایستگاه باران سنجی با روش عکس فاصله وزنی برای حوزه آبخیز و زیرحوضه­ ها میان یابی شد. سپس، شاخص بارش استاندارد شده (SPI) بر اساس میانگین و انحراف معیار داده ­های ماهانه تعیین شد و برای محاسبه شاخص های Rel ،Res و Vul مورد استفاده قرار گرفت. در انتها، با محاسبه مقدار میانگین هندسی این شاخص ها وضعیت کلی سلامت آبخیز تعیین شد. نتایج سالانه پژوهش نشان داد، آبخیز افین به لحاظ شاخص ­های Rel ،Res و Vul به ­ترتیب مقادیری بین ۰.۹۲-۰.۸۳، ۰.۳۳-۰.۱۷ و ۰.۵۴-۰.۲۴ را دارا است. شاخص RelResVul نیز مقادیری بین ۰.۵۳-۰.۳۷ را به خود اختصاص داده است. همچنین، متوسط شاخص سلامت حوزه آبخیز در این دوره ۰.۴۲ محاسبه شد که نشان دهنده قرارگیری سلامت حوزه آبخیز در گروه متوسط است. تغییرات مکانی سلامت آبخیز نیز نشان داد، شاخص های Rel ،Res و Vul در زیرحوضه­ های مختلف به ­ترتیب مقادیری بین ۰.۸۶-۰.۸۵، ۰.۲۴-۰.۲۱ و ۰.۷۸-۰.۷۶ را دارا هستند. نتایج تحلیل بارندگی منطقه حاکی از آن است که با توجه به ثبات نسبی بارندگی، تاثیر دخالت­ های انسانی و تشدید عوامل تهدیدکننده سلامت آبخیز، بیش از پیش بر وضعیت موجود تاثیرگذار بوده است و در صورت عدم توجه به آن تاثیرات زیان باری در پی خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

تغییرات آب و هوایی ، خراسان جنوبی ، خشکسالی هواشناسی ، دخالت های انسانی ، مدیریت جامع آبخیز