آثار سیاست پرداخت یارانه به سیستم های آبیاری قطره ای در دو حالت تحویل حجمی و غیرحجمی در آبخوان نجف آباد

هدف این پژوهش، ارزیابی آثار سیاست پرداخت یارانه برای تبدیل شیوه آبیاری غرقابی به قطره ای در آبخوان نجف آباد با توجه به روش تحویل آب به کشاورز است. به منظور بررسی اثر مشوق های اقتصادی در تصمیم گیری کشاورز برای انتخاب نوع تکنولوژی آبیاری، الگوی کشت، آب کاربردی و آب مصرفی، یک مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت در محدوده مطالعاتی دهستان گرکن شمالی به عنوان بخشی از آبخوان نجف آباد، توسعه داده شد. داده های مورد نیاز این مدل به سه شیوه پیمایشی، استفاده از گزارش های ثبتی و نظرات خبرگان، جمع آوری شد. نتایج نشان داد که با کاهش هزینه های مالی تبدیل آبیاری غرقابی به قطره ای، کشاورزان تمایل به سرمایه گذاری در این فناوری دارند. در سناریوی تخصیص آب به شیوه فعلی، همگام با افزایش یارانه اجرای آبیاری تحت فشار، مجموع آب مصرفی محصولاتی که از سیستم آبیاری قطره ای استفاده می کنند؛ ۲۸ درصد افزایش می یابد که ۱۹ درصد از این افزایش میزان آبی است که تا قبل از سیاست پرداخت یارانه ها مصرف نمی شده و مابقی آن مربوط به کاهش سطح کشت زمین های غرقابی است. بدین ترتیب با کاهش هزینه های بهره برداری، درآمد خالص مزارع به دلیل بهبود عملکرد و توسعه سطح زیر کشت افزایش می یابد که خود باعث بالا رفتن میزان مصرف آب می شود، این در حالی است که میزان آب کاربردی ثابت است. در سناریوی تحویل حجمی آب، با افزایش یارانه ها، درآمد خالص مزارع بدون توسعه سطح زیر کشت و تنها به دلیل بهبود عملکرد، افزایش می یابد. بنابراین، تنها در شرایط تحویل حجمی آب، پرداخت یارانه باعث افزایش راندمان آبیاری هم در سطح مزرعه و هم در سطح منطقه می شود و به عنوان سیاستی به منظور مقابله با شرایط خشکسالی، اثربخش است.

کلیدواژه ها:

subsidy ، drip irrigation ، water use ، water consumption ، volumetric water allocation ، positive mathematical programming model. ، یارانه ، آبیاری قطره ای ، آب مصرفی ، آب کاربردی ، تحویل حجمی آب ، برنامه ریزی ریاضی مثبت.