اثر کشت طولانی مدت برنج بر وضعیت پتاسیم، کانی های رسی و برخی ویژگی های فیزیکی_ شیمیایی خاک های آهکی استان فارس

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شکل های مختلف پتاسیم، کانی های رسی و برخی ویژگی­های فیزیکی-شیمیایی خاک های شالیزاری تحت کشت طولانی مدت برنج در مقایسه با خاک های غیرشالیزاری و بکر مجاور و مطالعه اثر شرایط غرقابی بر تکامل خاک ها در تعدادی از مناطق شالی­کاری مهم استان فارس انجام شد. برای انجام این مطالعه، در هر منطقه دو خاکرخ یکی دارای کاربری کشت برنج و دیگری بکر، بر روی مواد مادری آهکی و لندفرم مشابه حفر شدند و برخی ویژگی های خاک و شکل های مختلف پتاسیم در افق های سطحی و زیرسطحی مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین مقادیر پتاسیم محلول، تبادلی، قابل استخراج با اسید نیتریک، ساختمانی و کل در خاک های غیرشالیزاری مورد مطالعه به ترتیب، ۵/۳، ۱۹۹، ۸۶۴، ۴۶۳۵ و ۵۵۰۲ و در خاک های شالیزاری به ترتیب، ۵/۲، ۱۶۴، ۷۴۲، ۵۳۴۶ و ۶۰۸۸ میلی گرم بر کیلوگرم بودند. همچنین نتایج نشان داد که خاک­های شالیزاری دارای مقادیر کمتر پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی بوده که می تواند نتیجه آبشویی پتاسیم بوسیله آب آبیاری و خروج آن از طریق جذب بوسیله گیاه باشد. همبستگی معنی داری نیز بین شکل­های مختلف پتاسیم و بعضی ویژگی های خاک مانند مقدار رس، ظرفیت تبادل کاتیونی و ماده آلی به­دست آمد. نتایج کانی­شناسی بخش رس خاک­ها نشان داد که نوع کانی ها در هر دو کاربری مشابه و عمدتا شامل اسمکتیت، ایلیت، کلریت، پالیگورسکیت، ورمی­کولیت و کائولینیت بوده اما مقدار نسبی آنها متفاوت می باشد. به نظر می­رسد که کشت طولانی مدت برنج فقط بر مقدار کانی­های رسی تاثیرگذار بوده و سبب تبدیل ایلیت و پالیگورسکیت به اسمکتیت شده است. رابطه مثبت و معنی داری نیز بین میزان پتاسم غیر تبادلی، ساختمانی و کل  با مقادیر کانی ایلیت در بخش رس به­دست آمد.

کلیدواژه ها:

شکل های مختلف پتاسیم ، شالیزار و غیر شالیزار ، کانی های رسی