بررسی انطباق ساختار روش زمین خاک شناسی با سامانه رده بندی خاک در مدل های خاک- نمای سرزمین با استفاده از احتمالات شرطی

نقشه های خاک، پایه و اساس بسیاری از پژوهش ها و برنامه ریزی های مرتبط با محیط­زیست و منابع طبیعی هستند. روش های گوناگون جداسازی واحدهای خاک می کوشند مرزبندی های هرچه خالص تری ایجاد کنند. یکی از این روش­ها که دارای ساختاری سلسله مراتبی است روش زمین خاک شناسی (ژئوپدولوژی) می باشد که آن را هم تراز ساختار سلسله مراتبی سامانه رده بندی خاک می دانند. از آنجا که ارتباط کمی این دو ساختار با هم کمتر مورد توجه قرار گرفته است در این پژوهش با استفاده از احتمالات شرطی به بررسی کمی رابطه خاک-زمین­نما پرداخته شده و صحت انطباق این دو ساختار آزمون گردیده است. برای این منظور واحدهای زمین ریخت شناختی منطقه شرق اصفهان جداسازی شدند و تعداد ۱۹۱ نقطه مطالعاتی بررسی و تجزیه و تحلیل گردید و احتمال شرطی وجود هر خاک به شرط مشاهده زمین ریخت های مختلف به­دست آمد. نتایج به طور کمی نشان دادند خاک های منطقه مطالعاتی کمتر تحت تاثیر عامل خاک ساز "مواد مادری" قرار گرفته اند و یا اینکه عوامل دیگر تاثیرگذاری بیشتری داشته و نقش مواد مادری را کم رنگ نموده اند. همچنین بین واگرایی و یا هم­گرایی خاک­ها در خلال سلسله مراتب روش زمین خاک شناسی با سطوح رده بندی رابطه نزدیکی وجود دارد و در هر سطح زمین خاک شناختی از سطح رده به سمت سطح فامیل، واگرایی یا تفرق خاک ها افزایش می یابد. با این وجود، هم ارز بودن سطوح رده بندی با سطوح زمین ریخت شناختی به نظر درست نمی آید و سطح زمین ریخت دقت کافی برای جداسازی فامیل خاک را ندارد و در بهترین حالت سطح زمین ریخت برای جداسازی خاک ها در سطح زیرگروه مناسب است. بنابراین پیشنهاد می شود در روش زمین خاک شناسی برای جداسازی  فامیل خاک­ها طبقات ریزتری  مانند «فاز سطح زمین ریخت» بکار برده شود که در آن به مواردی چون جهت یا شکل شیب، نوع و تراکم پوشش گیاهی و غیره توجه گردد که در سطوح بالاتر واحدهای زمین ریخت شناختی مد نظر قرار نگرفته اند.

کلیدواژه ها:

نقشه برداری خاک ، تفرق خاک ، همبستگی خاک