استخراج یخ برف در سطوح مرتفع کارستی و استحصال باران برای تامین آب هوارهای میراث جهانی هورامان/اورامانات: نگرشی مردم نگارانه به آبهای نامتعارف

منظر فرهنگی هورامان/اورامانات منطقه ای فرهنگی جغرافیایی در غرب ایران است که در دو استان کرمانشاه و کردستان قرارگرفته است، منظر فرهنگی هورامان/اورامانات در تاریخ ۱۳۹۸/۰۷/۲۰ به شماره ثبت ۳۲۸۹۰ در پهنه جغرافیایی استانهای کرمانشاه و کردستان در فهرست میراث ملی ایران ثبت و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۵/۰۵ در چهل و چهارمین اجلاس جهانی یونسکو در کشور چین به عنوان بیست و ششمین اثر جمهوری اسلامی ایران بر اساس معیارIII و معیارV در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. تلاقی و تعامل آب-طبیعت-انسان یکی از بارزترین جلوه های تکوین فرهنگ و تنوع زمین شناختی و زیستی در هورامان/اورامانات است. تامین آب بسته به شرایط محیطی و جغرافیایی متفاوت است، در منظر فرهنگی اورامانات گاهی دسترسی به آب فراوان و آسان (در روستاها و ارتفاعات پایین ) و زمانی سخت و نیازمند دانش سنتی(در هوارها و ارتفاعات بالا) است. استحصال آب در منظر فرهنگی هورامان علاوه بر دانش مهندسی با رفتارهای مردم نگارانه ای پیوند دارد که در طول هزاران سال به همان شیوه های قدیمی حفظ شده است. دو نمونه از استحصال آب غیرمتعارف در منظر فرهنگی هورامان/اورامانات قابل بررسی است یکی در حوزه میانی یعنی ارتفاعات شاهو که در فصل هوارنشینی دیده می شود که به دو زیر شاخه تامین آب برای انسان و آب برای احشام تقسیم می شود و نمونه دیگر آن در حوزه غربی منظر فرهنگی هورامان/اورامانات در حوزه ایل راه ایل زردوئی و در کوه ماکوان معروف به وارانه است که در این نوشتار شرح هر دو روش و مزیتها و چالشهای پیش رو ارایه می گردد. در این تحقیق که روی ۱۹۲ نقطه هوار در پهنه هورامان انجام شده الگوهای غالب هوارنشینی و شیوه های تامین آب نامتعارف بررسی شده اند.

کلیدواژه ها:

استحصال یخ برف ، منظر جهانی هورامان ، کارست ، سطوح مرتفع ، آبهای نامتعارف ، گمی