تحلیل فضایی کاربری ها در مناطق شهری ( مطالعه موردی: منطقه تاریخی شهر یزد)

برنامه ریزی گونه ­های کاربری اراضی در شهرها به عنوان زیر مجموعه مهمی از کاربری اراضی شهری با توجه به ارائه خدمات به شهروندان و جمعیت حوزه نفوذ، مستلزم توجه ویژه ای است. این مقاله در نظر دارد به تحلیل فضایی کاربری اراضی بافت تاریخی شهر یزد بپردازد. با توجه به این هدف، مقاله حاضر بر رویکردی کاربردی و ماهیتی پیمایشی مبتنی است. از اینرو روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی مبنی بر تحلیل و پراکنش فضایی کاربری اراضی بافت تاریخی شهر یزد می­باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه­ای – اسنادی و میدانی در قالب بیان اطلاعات کامل از بافت تاریخی و جمع آوری دیتاها و اطلاعات مربوط به انواع کاربری­های اراضی بافت تاریخی می­باشد. از اینرو با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS و نرم افزار تحلیل فضایی Geoda به تحلیل و بررسی فضایی کاربری اراضی محدوده مورد بررسی اقدام شده است تا بتوان به هدف اساسی تحقیق مبنی بر نحوه تحلیل و پراکنش فضایی کاربری اراضی در بافت تاریخی دست پیدا کرد. یافته­های به دست آمده نشان از پراکنش مناسب کاربری اراضی در بافت تاریخی شهر یزد دارد. به طوریکه از لحاظ کاربری مسکونی و تجاری به ترتیب، محله زرتشتی­ها و گودال مصلی به ترتیب با ۲۰۵.۴ و ۱۲۴.۲ متر مربع بیشترین سرانه مسکونی و  محله گودال مصلی با ۶۰۳۷۶ متر مربع کاربری تجاری و سرانه ۲۵.۹ مترمربع برای هر نفر دارای بیشترین سرانه در مقایسه با دیگر محلات را در برگرفته اند. همچنین کمیت کاربری آموزشی بافت تاریخی نشان از این دارد که محله فهادان با سرانه ۱.۹۷ مترمربع کمترین و محله گودال مصلی با ۱۹.۱ مترمربع سرانه آموزشی بیشترین مقدار را دارا می­باشد. یافته­های به دست آمده در ادامه نشانگر این امر می­باشد که در بافت تاریخی شهر یزد تعداد ۷ مرکز بهداشتی در سطحی کمتر از ۷۵ درصد از نظر مساحت قرار گرفته­اند و تعداد ۲ مرکز بهداشتی- درمانی در شمال و بیمارستان در جنوب بافت، بیشترین مساحت را در بین کاربری­های درمانی در بافت تاریخی به خود اختصاص داده اند؛ لذا محله شش بادگیر با سرانه ۳.۳۹ مترمربع بیشترین سرانه این نوع کاربری را به خود اختصاص داده است. در سطح بافت تاریخی تعداد ۱۲ مرکز فرهنگی ۷۵ درصد مساحت بافت را در برگرفته و از نظر کاربری­های فضای سبز نیز در سطح بافت تاریخی تعداد ۲ پارک و فضای سبز عمومی در شمال و جنوب بافت بیشترین میزان مساحت و وسعت را در مقایسه با دیگر اراضی سبز بافت به خود اختصاص داده­اند و بیشترین سرانه متعلق به محله گودال مصلی با ۸.۴۷ متر مربع برای هر نفر می­باشد. از اینرو می­توان نتیجه گرفت که کاربری اراضی بافت تاریخی شهر یزد در وضعیت مناسبی قرار گرفته­اند و می­توانند پاسخگوی نیازهای ساکنین بافت و مراجعین به محدوده باشند.

کلیدواژه ها:

تحلیل فضایی ، کاربری اراضی ، بافت تاریخی ، GIS ، شهر یزد