ارزیابی عوامل تهدیدکننده اکوتوریسم و زیرساخت های موردنیاز آن به منظور پایداری منابع طبیعی در استان کرمانشاه

اکوتوریسم گونه ای از گردشگری است که در آن گردشگران برای دیدار و مشاهده پدیدههای طبیعی جذاب سفر میکنند و هدف از آن، پایداری هم­زمان اکوسیستمها و اشتغالزایی است. بااین وجود، دسترسی عمومی به طبیعت و نارساییهای مدیریتی موجب تخریب منابع طبیعی گردیده است که در استان کرمانشاه روندی تشدیدی و نگران­کننده دارد. هدف از انجام این پژوهش که طی دو سال (۹۹-۱۳۹۸) در استان کرمانشاه انجام یافت، شناسایی مناطق مستعد اکوتوریسم و امکانسنجی آن بر اساس قابلیتهای موجود و زیرساختهای موردنیاز از دیدگاه صاحبنظران آگاه به منطقه بود. بدین منظور، ابتدا فهرستی از مکانهای اکوتوریسم مشخص و مورد بازدید میدانی قرار گرفت. در مرحله بعد، با تعدادی از مدیران، استادان دانشگاه و کارشناسان اجرایی آشنا با اکوتوریسم از طریق پرسشنامه (مقیاس لیکرت) با سه محور زیرساختها و امکانات موردنیاز، عوامل تهدید­کننده و عوامل مدیریتی رونق اکوتوریسم مصاحبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع شرایط زمینشناسی، توپوگرافی، اقلیمی و پوشش گیاهی، پتانسیل قابل توجهی را برای اکوتوریسم در استان کرمانشاه فراهم آورده است و بافت روستایی و عشایری، موقعیت جغرافیایی و آثار باستانی پشتوانه خوبی در این زمینه است. بر این مبنا، ۱۱ پدیده اصلی با قابلیت اکوتوریسم با ۵۵ سایت در سطح استان شناسایی شد که شامل ارتفاعات کوهستانی، پارک جنگلی، ذخیرهگاه جنگلی، غار، رودخانه، سراب، دهکده گردشگری، باغ­های شهری، مرتع و زندگی عشایری، آثار زمینلرزه سال ۱۳۹۶ و آثار جنگ عراق و ایران (بازیدراز) بود. عوامل تهدید­کننده اکوتوریسم در این مناطق به ترتیب اهمیت شامل کمبود اعتبار برای تجهیز نیروهای نظارتی، عدم برنامهریزی برای فراهم نمودن امکانات زیربنایی توسعه اکوتوریسم، چرای مفرط دام، تغییر کاربری اراضی ملی (کوهستانها و عرصههای جنگلی، مرتعی، حاشیه رودخانه و چمنزار به اراضی کشاورزی)، عدم پایش میدانی موثر، موانع فرهنگی و رهاسازی زباله و پسماندهای پلاستیکی در محیطزیست می­باشند.

کلیدواژه ها:

پارک جنگلی ، پایداری منابع طبیعی ، ذخیرهگاه جنگلی ، دهکده گردشگری ، زیرساختها