روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در مجلات معتبر داخلی براساس مدل LDA

هدف: تحلیل محتوای مقالات مجلات علمی، می تواند بیانگر مسیر تحولات و جهت گیری های موضوعی در هر رشته ای باشد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در مجلات معتبر داخلی، براساس مدل LDA انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر ماهیت پژوهشی توصیفی- اکتشافی است؛ چرا که از فنون متن کاوی بهره برده است. تکنیک متن کاوی به کار گرفته شده در این پژوهش، برای شناسایی موضوع های پنهان و روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، روش مدل سازی موضوعی و الگوریتمLDA  است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل چکیده و کلیدواژه های مقالات منتشر شده در ۱۱ مجله علمی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در فاصله سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ است که ۱۵۸۱ مقاله را در برمی گیرد. روایی روش LDA در پژوهش های پیشین تایید شده و پایایی داده های استخراج شده با روش قابلیت اطمینان بین ارزیاب، مورد تایید قرار گرفت. یافته ها: به طور کلی، موضوعات تحلیل استنادی، کتابخانه، و وب به ترتیب در رتبه اول تا سوم موضوعات مورد توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بودند. طی سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ به ترتیب، موضوعات فرهنگ سازمانی، شبکه های اجتماعی، سواد اطلاعاتی، مدیریت دانش و اینستاگرام، موضوعات اصلی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی هستند. دیگر یافته پژوهش نشان داد که در مجلات مختلف، موضوعات متفاوت و بعضا مشترکی مورد توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بوده است. مدیریت دانش و موضوعات مشابه و مرتبط با آن همانند: اشتراک دانش، تسهیم دانش، در دو مجله «مطالعات کتابداری و علم اطلاعات» و «پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات»، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و البته در بیشتر مجلات، کتابداران و کاربران جزو موضوعات اصلی مورد بررسی بوده اند. نتیجه گیری: تکنیک های داده کاوی می تواند ابزار مناسبی برای تسهیل و تسریع در زمینه تدوین روند موضوعی در یک حوزه باشد. به منظور همگام شدن با مجلات رشته در سطح جهان، ضروری است موضوعات مرتبط با فناوری، در مجلات بیشتر مورد توجه قرار گیرد. همچنین سردبیران مجلات باید ضمن در نظر گرفتن سیر موضوعی مقالات مجله در گذر زمان، تلاش کنند تا براساس خط مشیء و حوزه های موضوعی مجلات، نسبت به انتشار مقالات اقدام نمایند.

کلیدواژه ها:

روند موضوعی ، علم اطلاعات و دانش شناسی ، الگوریتم تخصیص پنهان دیریکله ، مدل LDA ، متن کاوی ، مجلات علمی