تحلیل عرفانی-روانشناختی تقابل های ذهنی در شعر فیض کاشانی

بن­ مایه هستی آدمی بر اساس تقابل­های دو وجهی ساحت بیرونی و درونی او است و مهم­ترین کارکرد ذهن آدمی محسوب می­شود و همان است که ابعاد متناقض وجود انسان و هستی را نمایان می سازد. فیض کاشانی از یک سو تحت­تاثیر آموزه های قرآنی و تعالیم اسلامی و از دیگر سو تحت تاثیر تفکرات فلسفی و کلامی عصر خویش قرار دارد. وی با درآمیختن بن­مایه­های علمی با مبانی معرفتی و کشف و شهودی، گویی به سخنانی تازه و بدیع در واکاوی لایه­های پیدا و روان­کاوی لایه های پنهان آدمی می پردازد. کشف مبانی روانشناختی و جنبه­های پنهان آدمی در لایه­های اشعار این شاعر به روشن شدن بینش او در زمینه تقابل­های دوگانه انسان کمک می­کند. با توجه به این ضرورت و اهمیت، نویسندگان این پژوهش، نخست به بررسی جایگاه انسان و ارتباط او با عالم لایزال الهی می پردازند؛ سپس جنبه های متناقض وجود آدمی را در شعر فیض کاشانی بر اساس مولفه­هایی همچون درد و لذت، جبر و اختیار، شک و یقین و... با رویکرد عرفانی- روان­شناختی مورد بررسی و تحلیل قرار می دهند. از این پژوهش درمی یابیم عرفان که سرچشمه تعادل و تکامل و به مثابه علم روان­شناسی در دوره معاصر است، به شعر و اندیشه فیض کاشانی استواری و ثبات خاصی بخشیده است.

کلیدواژه ها:

Feyz Kashani ، Mysticism ، Psychoanalysis ، Mental Confrontations. ، روان کاوی ، تقابل های ذهنی ، عرفان ، فیض کاشانی.