اندیشه سیاسی مسکویه

معلم ثالث ابوعلی مسکویه از جمله فیلسوفان قرون چهارم و پنجم است که در دستگاه سیاسی آلبویه همکاری داشته است. او بامشاهده جنگ داخلی و بحران سیاسی خلافت بعد از سی سال تجربه فعالیت سیاسی، صحنه سیاست را ترک و وارد عرصه اندیشه شد و برای حل بحران زمان خویش به چارهجویی پرداخت. جامعیت علمی مسکویه منظومهای را سامان داد که هر عنصری از آن پاسخگوی بخشی از دغدغههای اوست. در این منظومه عنصر شریعت در حقیقت باز سازی نظام مطلوبی است که جامعه اسلامی از آن دور شده بود و شعاع انحراف از فضایل و ارزشهای اخلاقی به حدی بود که مسکویه راه اصلاح را تنها در عنصر «تهذیب اخلاق» جست و جو میکرد. استفاده از آموزهها و اندرزهای جاویدان، مسکویه را وا داشت تا «تجارب سیاسی» گذشتگان را در قالب عنصر «تاریخ» مطرح کند. و خردگرایی و بازگشت به عقلانیت ضرورتی بود که عنصر «فلسفه» را وارد منظومه فکری مسکویه کرد. آنچه در سرتاسر این منظومه در کنار همه عناصر با کار ویژههای خود جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است عنصر سیاست است، از این رو مسکویه به عنوان فیلسوفی سیاسی مطرح شده است.