بررسی کاشی کاری و نور پردازی مسجد شیخ لطف الله (نمونه موردی: مسجد شیخ لطف الله)

یکی از هنرهایی که نقش نور و در واقع اهمیت نورپردازی در آن بسیار حائز اهمیت است، هنر معماری می باشد. معماری و نورپردازی مانند جسم و روح به هم نیازمندند. نورپردازی به معماری روح بخشیده و آن را از یکنواختی و کسالت روزمره خارج می کند. نور خورشید را نور طبیعی و نور ساخته ی دست انسان را نور مصنوعی می گویند. حفظ هویت بنا در نورپردازی بناهای تاریخی مهمترین مسئله می باشد که نورپردازان باید به آن دقت نمایند. مسجد شیخ لطف الله ۱. ۱۱هق به دستور شاه عباس اول پی ریزی گردید و تا سال ۱. ۲۸ ه ق ساخت مسجد ادامه داشت. زیرقوس جناغی این طاق دارای مقرس بندی زیبایی از کاشی مقرق است و در زیر مقرس های تزئینی نام «ابوالمظفر عباس الحسینی الموسوی الصنوی» مشخص شده است. در مسجد شیخ لطف الله تمامی مقرنس ها به وسیله کاشی معرق سفید، سبز، سیاه، قهوه ای و فیروزه ای در زمینه لاجوردی تزئین شده است (قهفرخی ۱۳۹۲، ۱۰). هدف بعدی نورپردازی در معماری، برجسته کردن وجه تمایز آن بنا و معماری نسبت به دیگر بناها می باشد. نباید حین نصب منابع نور به بنای تاریخی آسیب وارد شود. یکی از مهمترین حواس پنجگانه بشر برای آگاهی از محیط اطراف، حس بینائی است که بطور مستقیم با «نور» در ارتباط است. بدون نور هیچ رنگ، شکل و فرمی قابل تشخیص نیست و هیچ سایه ای بوجود نمی آید. یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان که در دوران صفویه بنا شده ، مسجد شیخ لطف الله، این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی کاری قرن یازدهم هجری است که توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره ساخته شده است. نور به عنوان غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت همواره از عوامل موثر بر ارزش فضایی است. این پژوهش با روش تحقیق توصیفی، تبیینی و اکتشافی و شیوه تحلیلی به کار گرفته شود و برای مطالعات نمونه موردی مسجد شیخ لطف الله اصفهان انتخاب شده است، و هدف از این پروژه تاثیر نور بر ایجاد حس مکان (حس معنوی) در مساجد است، و در نهایت به این نتیجه می رسد که نور نمادی است که به صورت طبیعی و نه قراردادی در ناخودآگاه جمعی انسان جای دارد و می تواند به شدت خود فارق از رنگ، تزئینات و فرم به وجود آورنده عمیق ترین احساسات باشد و نقش وصل به عالم معنا را ایفا کند و به ایجاد حس مکان در فرد کمک کند. در نهایت به این نتیجه می رسد که نور نمادی است که به صورت طبیعی و نه قراردادی در ناخودآگاه جمعی انسان جای دارد و می تواند به شدت خود فارق از رنگ، تزیینات و فرم به وجود آورنده ی عمیق ترین احساسات باشد و نقش وصل به عالم معنا را ایفا کند و به ایجاد حس مکان در فرد کمک کند.

کلیدواژه ها:

کاشی کاری ، نور ، رنگ ، شیخ لطف الله