مطالعات سند ملی آمایش سرزمین (سرمایه اجتماعی)

برنامه آمایش سندی است که برای تحقق توسعه پایدار فضایی کشور، مجموعهای از اهداف، راهبردها و

سیاستهای اجرایی را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیستمحیطی و کالبدی در بر میگیرد.

این برنامه در چارچوب چشمانداز کشور، اهداف توسعه ملی و جهتگیریهای آمایش سرزمین، عمدتا با

رویکردی توسعهگرا، مشارکتجو، انعطافپذیر و آیندهنگر تهیه میشود. یکی از ابعاد برنامه آمایش که با توجه

به تحولات سالهای اخیر در زمینههای اقتصادی، سیاسی، زیستمحیطی و اجتماعی توجه به آن در شرایط

کنونی و همچنین آینده کشور ضروری است، مقوله سرمایه اجتماعی است. با تکیه بر بنیانهای نظری و با

اذعان به تجاربی که تاییدکننده این امر است سرمایه اجتماعی همچون چسبی ارکان مختلف جامعه را در کنار

هم نگه میدارد و در کاهش یا زوال آن، جامعه دچار فروپاشی و عملکردهای اساسی آن دچار اختلال میشود

و همچنین، با تکیه بر این اصل اساسی که هیچ سیاست و برنامه توسعهای در هر سطحی نمیتواند و نباید

بیتوجه به مقولههای اجتماعی و فرهنگی باشد، لذا با درک این مهم در برنامه آمایش ملی، سرمایه اجتماعی

به عنوان حوزهای جداگانه و البته در پیوند با سایر بخشهای مطالعاتی مورد توجه قرار گرفته است.

با این تعبیر، در این گزارش در چارچوب شرح خدمات برنامه آمایش ملی، شناخت وضعیت سرمایه اجتماعی

کشور با در نظر گرفتن همه محدودیتهایی که به لحاظ زمانی و بهویژه محدودیتهای مالی با توجه به شرایط

خاص کشور وجود دارد، در دستور کار قرار گرفت. برای ترسیم این وضعیت، ضمن تکیه بر بنیانهای نظری

نقش سرمایه اجتماعی و مقولههای اجتماعی در توسعه و توسعه منطقهای و آمایش سرزمین و همچنین تدوین

روششناسی شناخت سرمایه اجتماعی کشور، به ترسیم وضعیت و جایگاه سرمایه اجتماعی کشور در سطح

منطقهای و جهانی و همچنین در سطح ملی و استانی پرداخته شده است. شناخت روند و عوامل تاثیرگذار بر

وضعیت کنونی سرمایه اجتماعی کشور، دستهبندی محدودیتها، فرصتها و چالشهای پیش روی سرمایه

اجتماعی کشور و همچنین ترسیم وضعیت آینده سرمایه اجتماعی و اهداف و راهبردهای این حوزه و درنهایت

الزامات اجتماعی و نهادی اجرای برنامه آمایش کشور از دیگر مباحثی است که در این گزارش مورد توجه قرار

گرفته است.

با عنایت به مباحث فوق، گزارش حاضر به دنبال پاسخ به پرسشهای زیر است:

- جایگاه کشور از نظر سرمایه اجتماعی در سطح منطقهای و جهانی چگونه است؟

- وضعیت استانهای کشور از نظر سرمایه اجتماعی چگونه بوده و چه تفاوتی با هم دارند؟

- مهمترین عوامل و روندهای تاثیرگذار بر وضعیت کنونی سرمایه اجتماعی کشور کدامند؟

- جهتگیریهای اسناد و سیاستهای کلان کشور در خصوص مسائل اجتماعی به طور عام و سرمایه

اجتماعی به طور خاص چگونه است؟

- مسائل و چالشهای اساسی پیش روی سرمایه اجتماعی کشور کدامند؟ و با روند موجود، کشور در آینده

از منظر سرمایه اجتماعی به کدام سو خواهد رفت؟

ب

- چشمانداز، اهداف و راهبردهای ارتقاء سرمایه اجتماعی در سطح کشور به منظور غلبه بر چالشها و مسائل

بنیادین این حوزه کدامند؟ و درنهایت،

- از منظر اجتماعی و بهویژه سرمایه اجتماعی، اجرا و تحقق کارآمد برنامه آمایش سرزمین مستلزم چه

الزامات اجتماعی، نهادی، فرایندی و اجرایی است؟__