توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی شهر ابهر

رشد شتابان شهرها طی دهه های اخیر و دگرگونی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن ها، موجب مشکل­های عدیده­ای مانند شکل­گیری سکونتگاه های غیر رسمی و به تبع آن، پیشی­گرفتن نیازها از امکانات موجود در شهرهای مختلف شده است. در شهر ابهر، گرایش به شهرنشینی و زندگی در شهر، با تفاوت در میزان درآمد و پایگاه اجتماعی و اقتصادی افراد همراه بوده است. این موضوع در اکولوژی اجتماعی شهر با مشخصه های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و... با تمرکز بر مسائل ناشی از فقر در بخش حسین­آباد شهر همراه شده و سبب ایجاد الگوی توسعه ناپایداری در سازمان فضایی شده است که یکی از نمودهای کالبدی آن، شکل گیری سکونتگاه های غیر رسمی در ابهر است. هدف مقاله حاضر، بررسی وضعیت سکونتگاه های غیر رسمی در شهر ابهر (محله حسین­آباد) و ارائه راهکارهای مناسب برای توانمندسازی آن است. روش پژوهش، پیمایشی و از نوع همبستگی، دامنه آن خرد و از نظر وسعت، ژرفانگر است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از مدل تلفیقی SWOT–AHP بهره گرفته شده است. برای این منظور، مدل مذکور در چهار مرحله ۱. ارزیابی عوامل راهبرد درونی و بیرونی محله، ۲. انجام مقایسه دودویی گروه ها، ۳. تدوین راهبردهای چهارگانه SWOT و ۴. اولویت­بندی راهبردها با استفاده از ماتریس QSPM به­صورت سلسله­مراتبی اجرا شده است. مطابق نتایج پژوهش در عوامل داخلی، امتیاز کل ضعف ها (۴۳۵/۰) نسبت به قوت ها (۱۵۶/۰) در سطح بالایی قرار دارد که نشان­دهنده برتری و غالب­بودن ضعف ها بر قوت هاست. در مقابل، در عوامل خارجی، فرصت ها با امتیاز کلی ۳۰۸/۰ نسبت به تهدیدها با امتیاز ۱۰۱/۰، در وضعیت بهتری قرار دارند. یافته های پژوهش، بیانگر میل جمعیت ساکن به مشارکت کامل برای ساماندهی محله است. درنهایت، الگوی مطلوب برای توانمندسازی محله حسین­آباد، شهر ابهر ارائه شده و راهکارهای ترکیبی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

توانمندسازی ، ساماندهی ، سکونتگاه های غیر رسمی ، شهر ابهر ، مدل تلفیقی SWOT–AHP