اثر آبیاری سطحی و زیرسطحی با آب شور و مالچ بر عملکرد و بهره وری آب ذرت و توزیع املاح در خاک

با توجه به محدودیت منابع آب در ایران و شرایط خاص جغرافیایی کشور، استفاده از شیوه های نوین آبیاری با مصرف کمتر آب امری بدیهی خواهد بود. با اعمال مدیریت صحیح در سیستم آب، خاک و گیاه می توان ضمن افزایش محصول، یک کشاورزی پایدار ایجاد کرد. بدین منظور در این پژوهش، ۱۲ عدد لایسیمتر بتنی به ابعاد ۲۵/۱×۲×۲ متر استفاده شد تا اثر پوشش گیاهی (مالچ) روی راندمان مصرف آب و عملکرد محصول برای گیاه ذرت، تجمع نمک و همچنین میزان شستشوی نیترات در پروفیل خاک تحت دو سیستم آبیاری سطحی و آبیاری زیرزمینی تراوا موردبررسی قرار گیرد. برای آبیاری از آبی با هدایت الکتریکی dS/m ۴ استفاده شد. طرح مذکور دارای دو تیمار اصلی (آبیاری سطحی و زیرزمینی تراوا) و دو تیمار فرعی (مالچ و بدون مالچ) با آزمایش به صورت فاکتوریل و در در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در مرکز تحقیقات آب و هواشناسی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران واقع در شهر کرج در سال ۱۳۸۹ اجرا گردید. آبیاری سطحی بر اساس رطوبت موردنیاز خاک و آبیاری زیرزمینی تراوا روزانه به اندازه مقدار آب مصرف شده، صورت گرفت. نتایج نشان داد که سیستم آبیاری زیرزمینی اثر بسیار معنی داری در کاهش آب مصرفی (۵۳ درصد با مالچ و ۴۰ درصد بدون مالچ) و افزایش عملکرد محصول (۴۶ درصد در عملکرد دانه ای، ۵۰ درصد در عملکرد علوفه ای و ۱۲ درصد در وزن هزار دانه ذرت) نسبت به سیستم آبیاری سطحی دارد. همچنین آبیاری زیرزمینی با کاهش آبشویی نیترات و نمک، از شور شدن و آلودگی لایه های زیرین خاک جلوگیری نموده است. وجود مالچ در لایسیمتر ها نیز، اثر بسیار معنی داری بر کاهش آب مصرفی و عملکرد ذرت نشان داد. همچنین وجود مالچ در هر دو سیستم آبیاری زیرزمینی تراوا و سطحی، غلطت نمک در سطح خاک را به ترتیب ۴۰ و ۳۰ درصد کاهش داده است. درنتیجه در مناطقی که از آب شور برای آبیاری استفاده می کنند، سیستم آبیاری زیرزمینی تراوا عملکرد بهتری را نسبت به سیستم آبیاری سطحی حاصل می کند و استفاده از مالچ، می تواند باعث افزایش عملکرد و کاهش نیاز آبشویی شود.

کلیدواژه ها:

آبیاری زیرزمینی تراوا ، پوشش گیاهی ، تجمع نمک ، سیستم های آبیاری ، شستشوی نیترات