بررسی نقش تقسیط نیتروژن بر الگوی تخصیص ماده خشک در چغندرقند

چکیده به منظور ارزیابی اثرات میزان کود نیتروژن و تقسیط آن بر الگوی تخصیص ماده خشک وخصوصیات کمی و کیفی چغندرقند، آزمایشی در سال ۱۳۷۹ در روستای برات آباد شهرستان فریمان انجام گرفت. در این آزمایش سه سطح کود نیتروژن (N۱ ،۷۰؛N۲ ،۱۴۰؛ N۳ ،۲۱۰ کیلوگرم نیتروژن خالص درهکتار) و چهار سطح تقسیط (S۱، ۱۰۰% مصرف کود، هنگام کاشت ؛ S۲ ، ۷۵% مصرف کود هنگام کاشت و ۲۵% در مرحله تنک کردن؛ S۳ ، ۵۰% مصرف کود هنگام کاشت و ۵۰ % در مرحله تنک کردن؛S۴ ، ۲۵% مصرف کود هنگام کاشت و ۷۵% در مرحله تنک کردن) به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرارگرفت. برتری تخصیص ماده خشک بین اندام هوایی و زمینی در تیمار ۷۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار ۶۶ روز بعد از سبز شدن (۱۳۵۰ درجه روز رشد) و در تیمار ۲۱۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار ۷۶ روز بعد از سبز شدن (۱۴۶۰ درجه روز رشد ) به نفع ریشه ذخیره ای جابجا شد. الگوی تقسیط S۱ در تمام مراحل رشد نسبت بیشتری از ماده خشک را به ریشه اختصاص داد به طوریکه پس از ۱۴۰۰ درجه روز رشد (۱۵ مرداد ماه) میزان مواد فتوسنتزی اختصاص داده شده به ریشه و اندام هوایی مساوی و معادل ۵۰% بود، در حالیکه در همین مرحله الگوهای دوم ، سوم و چهارم تقسیط به ترتیب ۴۷% ، ۴۴% و ۳۸% ماده خشک را به ریشه و بقیه آن را به اندام هوایی اختصاص دادند. نتایج آزمایش نشان داد که کود نیتروژن اثر معنی داری در تغییرات عیار، پتاسیم، سدیم، خلوص شربت خام، درصد قند قابل استحصال، راندمان استحصال و درصد قند ملاس داشت اما تاثیر آن بر عملکرد ریشه، عملکرد قند و نیتروژن مضره معنی دار نبود. با افزایش مصرف کود نیتروژن میزان عیار، درصد قند قابل استحصال و راندمان استحصال کاهش ولی عملکرد ریشه، مقدار پتاسیم، سدیم، نیتروژن مضره و درصد قند ملاس افزایش یافت. بیشترین عملکرد قند خالص (۴/۴ تن در هکتار) مربوط به تیمار ۷۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. در این مطالعه تاثیر الگوهای مختلف تقسیط و اثرات متقابل تقسیط و مقدار نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند معنی دار نبود. البته بالاترین عملکرد قند خالص (۸/۴ تن در هکتار) در تیمارN۱S۱ (حداقل میزان کود نیتروژن و مصرف آن در زمان کاشت) به دست آمد. واژه های کلیدی: چغندرقند، تخصیص ماده خشک، عملکرد ریشه، عملکرد قند، تقسیط نیتروژن