تاثیر فعالیت های کشاورزی بر تنوع و فراوانی قارچ های مایکوریزا در مزارع گندم استان خراسان

قارچ های مایکوریزا بعنوان بخشی از تنوع زیستی خاک، نقش قابل توجهی در کارکردهای اکوسیستم ایفا می کنند. برای تعیین وجود، فراوانی و تنوع قارچ های مایکوریزا و همچنین اثر فعالیت های کشاورزی بوم نظام زراعی اصلی استان خراسان بر قارچ های مایکوریزا، مطالعه ای در سه منطقه متفاوت از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه در شهرستان های شیروان، مشهد و گناباد انجام شد. دو سیستم کشاورزی کم نهاده و پرنهاده گندم و سیستم طبیعی در هر منطقه به عنوان اکوسیستم های مورد مطالعه انتخاب گردیدند. مصرف نهاده های کشاورزی ملاک تمایز مزارع در سیستم های کشاورزی بود، به طوریکه مزارع سیستم کم نهاده و پرنهاده در هر منطقه به ترتیب بر اساس کمترین و بیشترین مقدار مصرف نهاده ها انتخاب گردیدند. در هر منطقه از خاک مزارع گندم کم نهاده و پرنهاده و سیستم طبیعی نمونه گیری انجام شده و درصد مواد آلی خاک و تعداد اسپور قارچ های مایکوریزا تعیین شد. درصد مواد آلی خاک در همه مناطق و سیستم های مورد مطالعه پایین بود و تحت تاثیر فعالیت های کشاورزی افزایش معنی داری نشان داد. میانگین تعداد کل اسپور مایکوریزا در مناطق شیروان، مشهد و گناباد به ترتیب ۱۱۸، ۹۹ و ۷۶ عدد در هر گرم خاک خشک بوده و تحت تاثیر منطقه مورد مطالعه تفاوت معنی داری داشت. تعداد کل اسپور مایکوریزا تحت تاثیر مواد آلی خاک و تولیدات گیاهی در سیستم های مورد مطالعه نیز تفاوت معنی داری داشته و سیستم های کشاورزی برتری قابل توجهی بر سیستم های طبیعی نشان دادند. غنای گونه ای قارچ های مایکوریزا در سیستم های پرنهاده و طبیعی گناباد ۴ و در سایر سیستم های مورد مطالعه ۵ بود. توزیع فراوانی گونه های قارچ مایکوریزا در مناطق و سیستم های مورد مطالعه نیز تفاوت معنی داری داشت. بر اساس نتایج، قارچ های مایکوریزا در خاک سیستم های مورد مطالعه حضور قابل توجهی دارند و فعالیتهای کشاورزی باعث بهبود شرایط برای ایجاد همزیستی و بهره وری از کارکردهای آنها گردیده است، اما سودمندی این همزیستی مستلزم شناخت گونه های موثر و توجه به آنها در مدیریت سیستم های کشاورزی است. واژه های کلیدی: مایکوریزا، مواد آلی خاک، گندم، سیستم های کشاورزی.