شیمی کانی ها، دما- فشارسنجی، زمین شیمی و جایگاه زمین ساختی گدازه های آندزیتی ترشیری منطقه شورستان (غرب سربیشه)، خراسان جنوبی

در منطقه شورستان در ۱۴ کیلومتری غرب شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی، سنگ­ های آتشفشانی با ترکیب پیروکسن­ آندزیت متعلق به ائوسن- الیگوسن برون زد دارند. کانی­ های سازنده این سنگ­ ها شامل پلاژیوکلاز و پیروکسن هستند. گستره ترکیبی پلاژیوکلازها بینAb۳۲ ، An۶۸ تا Ab۵۸،  An۴۲ تغییر کرده و از نوع آندزین تا لابرادوریت هستند. کلینوپیروکسن­ و ارتوپیروکسن­ به ترتیب دارای ترکیب اوژیت متمایل به دیوپسید و انستاتیت هستند. دمای تشکیل کلینوپیروکسن ­ها و ارتوپیروکسن ­های مورد بررسی، به ترتیب حدود ۱۱۷۵ و ۱۲۰۰ درجه سانتی­ گراد و فشار در زمان تبلور آنها (هر دو نوع) ۲ تا ۵ کیلوبار تعیین شد. داده­ های زمین شیمیایی سنگ کل نشان می ­دهد که گدازه ­های آندزیتی شورستان دارای ماهیت کالک­آلکالن پتاسیم بالا بوده و میزان Mg# در آنها از ۹۷/۴۰ تا ۹۷/۶۰ متغیر است که بیانگر نقش اجزای گوشته­ در تشکیل آنهاست. این سنگ­ ها نشانه­ های تفریق شامل نسبت LREE/HREE  (N(La/Yb)) بین ۹۵/۹ تا ۴۲/۱۲،LREE/MREE  (N(La/Sm)) بین ۵۳/۳ تا ۵۵/۶ و نسبتMREE/HREE  (N(Sm/Yb)) بین ۸۹/۱ تا ۹۹/۲ را نشان می ­دهند. نسبت ­های بالای Zr/Nb (۲۲/۹ تا ۱۰/۸۱)،Th/Nb (۱/۰ تا ۷۹/۶۸)، Th/Ta (۷ تا ۲۹/۲۴) وNb/Ta  (۱۵/۹ تا ۶۶/۶۹) همراه الگوی عناصرLIL ، احتمال درجات مختلف آلودگی- هضم پوسته ­ای ماگما در هنگام صعود به سطح زمین را تقویت می­ کند. سنگ ­های بررسی ­شده دارای نسبت ­های پایین Ce/Y(۳/۲ تا ۴۸/۴۴)، N(Tb/Yb) (۱/۱ تا ۳۹/۱۷)، Sm/Yb (۲/۱ تا ۷۸/۹۲) و الگوی نسبتا تختMREE-HREE  هستند که ذوب گوشته لیتوسفری زیرقاره ­ای در قلمرو پایداری اسپینل و در عمق کمتر از ۷۵ کیلومتر را تایید می کند.

کلیدواژه ها:

پیروکسن آندزیت ، دما-فشارسنجی ، اسپینل لرزولیت ، گوشته لیتوسفری ، شورستان ، حاشیه فعال قاره ای ، لوت