ارزیابی پارامترهای ژنتیکی برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی دانه در ژنوتیپ های جو وحشی و زراعی

مقدمه: جو یکی از مهم­ترین غلات زراعی است که در بسیاری از مناطق جفرافیایی کشت و به طور عمده در تغذیه دام و طیور و صنعت تولید مالت استفاده می­شود. برخی ویژگی­های فیزیکی و بیوشیمیایی دانه بر کمیت و کیفیت دانه، مالت تولیدی و خواص تغذیه­ای آن بسیار موثر هستند.مواد و روش ها: در این پژوهش تعداد هفت رقم جو زراعی ایرانی و اروپایی (Hordeum vulgare subsp. vulgare) و دو ژنوتیپ جو وحشی (Hordeum vulgare subsp. spontaneum (K. Koch)) از نظر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی دانه شامل درصد رطوبت، خاکستر، چربی و فیبر خام، محتوای آهن، روی، پروتئین و قند محلول دانه، طول، عرض و ضخامت و وزن هزار دانه بررسی شدند.یافته ها: براساس نتایج به دست آمده، ژنوتیپ­ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از درصد رطوبت و درصد قند محلول با هم تفاوت معنی­دار داشته و ژنوتیپ های وحشی برای بیشتر صفات میانگین بالاتری را نشان دادند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ­ها را به سه گروه تفکیک نمود. کمترین و بیشترین مقدار ضریب تغییرات ژنتیکی برای درصد رطوبت و محتوای آهن و کمترین و بیشترین مقدار ضریب تغییرات فنوتیپی و محیطی برای ضخامت دانه و محتوای آهن دانه بدست آمد. میزان وراثت­پذیری عمومی برای درصد خاکستر، طول، عرض، ضخامت و وزن هزار دانه بالا برآورد شد و درصد خاکستر و وزن هزار دانه از درصد پیشرفت ژنتیکی بر میانگین بالاتری هم برخوردار بودند. ضریب تغییرات فنوتیپی همه صفات بیشتر از ضریب تغییرات ژنتیکی بود. تفاوت اندک بین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی برای طول، عرض، ضخامت و وزن هزار­دانه نشان­دهنده تاثیر بیشتر عوامل ژنتیکی بر کنترل این صفات است. از طرف دیگر ضریب همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی برخی صفات معنی­دار بود که حاکی از امکان به­نژادی همزمان دو صفت دارد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده و تفاوت قابل ملاحظه از نظر صفات فیزیکوشیمیایی انتخاب یک ژنوتیپ وحشی و یک رقم زراعی با فاصله ژنتیکی مناسب براساس درصد خاکستر، محتوای آهن و روی، پروتئین دانه و وزن هزار دانه بالا برای ایجاد جمعیت در حال تفرق، مناسب تشخیص داده شد.

کلیدواژه ها:

پروتئین دانه ، جو وحشی ، وراثت پذیری ، Hordeum vulgare