مروری بر کتاب خودکشی: علل اجتماعی خود تخریبی

مروری برکتاب Book Review مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره ۲۲، مهر ۱۴۰۲، ۷۸۶-۷۸۵ مروری بر کتاب خودکشی: علل اجتماعی خود تخریبی A review on the book Suicide: The Social Causes of Self-Destruction محسن رضائیان[۱]   کتاب، "خودکشی: علل اجتماعی خود تخریبی" (Suicide: The Social Causes of Self-Destruction)، نوشته جیسون مانینگ (Jason Manning) است. این کتاب برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ میلادی، توسط انتشارات دانشگاه ویرجینیا (University Press of Virginia ) و در ۲۳۶ صحفه، به زیور طبع آراسته شده است. جیسون، استادیار جامعه شناسی دانشگاه ویرجینیا است. وی در مقدمه کتاب خود می نویسد: "این کتاب، دیدگاه مرا نشان می دهد که خودکشی یک رفتار اجتماعی است. رفتاری که ما می توانیم هم از لحاظ جامعه شناختی و هم از لحاظ علمی آن را تبیین کنیم. با وجود این که اخیرا مدل غالب در گفتمان خودکشی، مدل روان پزشکی است، جامعه شناسی هنوز سهم مهمی در درک این موضوع دارد." جیسون برای این که درک این دیدگاه خود را واضح تر نماید، در پیش گفتار کتاب، به خودکشی محمد بوعزیزی (Mohamed Bouazizi) می پردازد. محمد، دست فروش تونسی بود که در ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۰ میلادی، به خاطر برخورد نامتعارف پلیس محلی که وسایل وی را ضبط کرده و به خودش توهین کرده بودند، به مسئولین آن ها شکایت برد. اما متاسفانه، هیچ کس حاضر نشد که به حرف وی گوش داده و وسایلش را برگرداند. او همان روز مقابل دفتر فرماندار، اقدام به خودسوزی کرد. حاضرین اگر چه برای نجات وی اقدام نمودند، اما چند روز بعد به علت جراحات وارده، جان خود را در بیمارستان از دست داد. خودکشی محمد آن چنان انقلابی در تونس به پا کرد که باعث بر کناری رئیس جمهور مستبد تونس شد. حمایت هایی که از محمد به عمل آمد و ادامه خودسوزی های اعتراضی مشابه، منجر به رخ داد ناآرامی های اجتماعی در بسیاری از کشورهای عربی گردید که از آن، به عنوان بهار عربی (Arab Spring) یاد می گردد. جیسون با بیان این داستان و چند داستان مشابه و با هنرمندی هر چه تمام تر، سعی می کند تا نظریه خود را حمایت نماید که خودکشی، شکلی از یک رفتار اجتماعی بوده که از طریق عوامل اجتماعی شکل می گیرد. بنابراین، نیازمند شناخت جامعه شناسانه می باشد. وی معتقد است که تعارضات اجتماعی، عوامل خطر بسیار عمده ای در انجام خودکشی می باشند و اگر این تعارضات، به خوبی مدیریت نشوند، مانند آنچه که درباره محمد اتفاق افتاد، آن وقت به خودکشی خواهند انجامید. در سرتاسر کتاب وی تلاش می نماید تا به این سوالات پاسخ دهد که: "چه زمانی تعارض منجر به خودکشی می شود؟" و یا، "چرا تعارضات مختلف، نتایج مختلفی را به دنبال دارند؟" وی معتقد است که این نظریه، به ما کمک خواهد کرد که هر نوع رفتار خود تخریبی را درک کنیم. جیسون، کتاب خود را در پنج فصل و دو پیوست، سازماندهی کرده است. فصل اول با عنوان "خودکشی و تعارض"، فصل دوم با عنوان "خودکشی و نابرابری"، فصل سوم با عنوان "خودکشی و روابط" و فصل چهارم با عنوان "خودکشی و حمایت"، به رشته تحریر در آمده اند. فصل پنجم نیز، به " نتیجه گیری" می پردازد. موضوع پیوست الف، "در رابطه با روش شناسی" و موضوع پیوست ب، "خودکشی و سرایت اجتماعی" است. در تمامی کتاب، وی سعی می کند که با مرور علمی شواهد و ادبیات موجود در فرهنگ های مختلف، به این نتیجه برسد که خودکشی، در نتیجه افزایش نابرابرهای اجتماعی و کاهش صمیمیت رخ می دهد. در انتهای کتاب نیز به نکته بسیار مهمی اشاره می کند که مانند خودکشی، پیشگیری از این پدیده نیز، باید منطبق با ساختار اجتماعی باشد که خودکشی در آن، رخ داده است. از این رو، راقم این سطور مطالعه کتاب حاضر را به تمامی دست اندرکاران برنامه های پیشگیری از خودکشی، اساتید علوم جامعه شناسی، روان شناسی، روان پزشکی، مددکاری اجتماعی، اپیدمیولوژی و سایر رشته های وابسته و همچنین، دانشجویان تحصیلات تکمیلی این رشته ها، توصیه می نماید. خوشبختانه، این کتاب توسط سرکار خانم حسینی و اینجانب به فارسی ترجمه شده و در سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، پس از انجام داوری، هم به صورت چاپی و هم به صورت برخط، منتشر شده است. لازم به توضیح است که نسخه برخط ترجمه این کتاب در آدرس (https://pub.rums.ac.ir)، به صورت رایگان قابل دسترسی است. نظر به اهمیت موضوعات مطرح شده در کتاب، اینجانب مشتاقانه منتظر دریافت نظرات سازنده خوانندگان فرهیخته چه درباره کتاب اصلی و چه درباره ترجمه به عمل آمده از آن، هستم. لطفا نظرات تان را به آدرس ایمیل اینجانب ارسال فرمائید.   [۱]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران   تلفن: [phone]، دورنگار: ۳۱۳۱۵۲۴۳-۰۳۴، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk، ارکید:  ۰۰۰۰-۰۰۰۳-۳۰۷۰-۰۱۶۶