بررسی رحله های علمی در تمدن اسلامی؛بررسی موردی شهرهای بلخ و اصفهان

یکی از مهمترین مباحث در شناخت و عوامل پیشرفت در هر جامعه ای، بررسی جایگاهعلمی و آموزشی آن جامعه می باشد. تعداد علما و دانشمندان، مراکز علمی و آموزشی،رحله ها یا همان سفرهای علمی و سیاست حاکمان هر عصر نسبت به وضعیت علمی وآموزشی، از مهمترین موضوعات مورد توجه پژوهشگران تاریخ فرهنگ و تمدن است. ازسوی دیگر، هنگامی که اینگونه بررسی ها به صورت تطبیقی و مقایسه ای انجام گیرند، چشمانداز روشن تری از وضعیت علمی و آموزشی هر سرزمین به دست می دهند. موضوع رحله هایا همان سفرهای علمی یکی از مهم ترین اهداف و مباحث آموزشی در قرون سوم تا پنجمهجری در سرزمین های اسلامی بوده است. از میان مناطق مختلف ایران خراسان و عراقعجم دو منطقه بسیار مهم در این زمینه ها بودند که دامنه تاثیر گذاری آنها حتی به سایرسرزمین های اسلامی نیز می رسید. در این پژوهش برای تمرکز بیشتر برای بررسی سفرهایعلمی،دو شهر بلخ و اصفهان نماد نماطق مذکور، مورد توجه قرار گرفته اند. این بررسی بهشیوه توصیف- آماری با تکیه بر منابع تاریخی به تحلیل سفرهای علمی در این دو شهر درقرون سوم تا هفتم هجری می پردازد. دلیل این سفرهای علمی به سرزمین های دیگر را درسه عامل مساجد، مدارس و کتابخانه ها به عنوان پایگاه های علمی و امکانات موجود در اینمراکز آموزشی مت وان برشمرد.

کلیدواژه ها:

رحله ، تمدن اسلامی ، عالمان ، مساجد ، کتابخانه ها ، بلخ ، اصفهان