مقایسه اثربخشی و ماندگاری سه روش درمان در اختلال اضطراب اجتماعی

مقدمه: درمان شناختی رفتاری، به عنوان درمان انتخابی اختلال اضطراب اجتماعی، ضمن حمایت های فزاینده، با نوساناتی نیز همراه بوده است. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر، تعیین و مقایسه اثربخشی و ماندگاری سه الگوی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر «مواجهه با خود»، «مواجهه با موقعیت» و «مواجهه با خود- موقعیت» در درمان این اختلال است. روش: در تحقیق شبه تجربی حاضر، ۲۴ آزمودنی مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی براساس نمره مقیاس پرسشنامه هراس اجتماعی و مصاحبه بالینی براساس مصاحبه بالینی ساختاریافته براساس چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انتخاب شدند. ۱۸ نفر از مبتلایان به طور تصادفی به ۳ گروه آزمایش (در هر گروه ۶ نفر) و ۶ نفر به گروه کنترل اختصاص داده شدند و چهار گروه از لحاظ ویژگی های جمعیت شناختی همتا بودند. ۳ گروه آزمایش، هریک تحت درمان یکی از سه الگوی درمان شناختی رفتاری قرار گرفتند و گروه کنترل در انتظار ماند. آزمودنی ها قبل از شروع و بعد از اتمام، یک ماه و نیم، ۴ ماه و یکسال بعد از اتمام مداخله/ انتظار، علاوه بر مقیاس پرسشنامه هراس اجتماعی، مقیاس های مقیاس اضطراب اجتماعی لیبویتز، نسخه کوتاه مقیاس ترس از ارزیابی منفی، مقیاس اضطراب تعامل اجتماعی، مقیاس هراس اجتماعی و مقیاس تصویر خود منفی را تکمیل نمودند. نتایج: مقایسه نتایج چهار گروه بر اساس میانگین تفاضل پیش آزمون- پس آزمون، نشان داد که سه الگوی درمان شناختی رفتاری با گروه کنترل تفاوت معناداری داشته اما با یکدیگر تفاوت معناداری نداشته اند. البته میانگین تفاضل گروه مواجهه با خود با گروه کنترل، در تمام متغیرهای وابسته (نمره های ۶ مقیاس اضطراب اجتماعی) تفاوت معناداری داشته، درحالی که میانگین تفاضل گروه مواجهه با خود-موقعیت و گروه مواجهه با موقعیت با گروه کنترل، در برخی از مقیاس های شش گانه، تفاوت معنادار را داشته است. یافته ها حاکی از آن است که هر سه الگوی درمانی یادشده دارای ماندگاری اثربخشی بوده اند اما گروه مواجهه با خود، در برخی موارد برتری هایی را نسبت به دو گروه دیگر نشان داده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که هر سه الگوی درمان شناختی رفتاری مذکور می توانند در نمونه بالینی ایرانی به کار گرفته شوند، اما در برخی از شواهد گروه مواجهه با خود نسبت به دو گروه دیگر، وضعیت برتری را در نمونه بالینی ایرانی نشان داده است.

کلیدواژه ها:

اختلال اضطراب اجتماعی ، درمان شناختی رفتاری ، «مواجهه با خود» ، «مواجهه با موقعیت» ، «مواجهه با خود- موقعیت»