تاثیر یک برنامه تمرینی اصلاحی مبتنی بر ثبات اسکاپولا بر چرخش فوقانی اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر دارای سندرم چرخش تحتانی دوطرفه اسکاپولا

اهداف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر یک برنامه تمرینی اصلاحی مبتنی بر ثبات اسکاپولا بر چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولاهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر با سندرم چرخش پایینی دوطرفه اسکاپولا بود. روش بررسی: با توجه به شرایط تحقیق ۲۴ ورزشکار بسکتبالیست با ویلچر و دارای ضایعه نخاعی به طور هدفمند در این مطالعه شرکت کردند. ابتدا هشت بازیکن از هر کلاس ورزشی (کلاس ورزشی ۱تا ۱/۵، کلاس ورزشی ۲ تا ۲/۵ و کلاس ورزشی ۳ تا ۴/۵) انتخاب شدند. سپس از هر کلاس ورزشی به طور تصادفی چهار نفر در هر گروه (دوازده نفر کنترل با میانگین و انحراف استاندارد سن± ۱۱ ۴۳/۲۳ سال و ۱۲ نفر آزمایش با میانگین و انحراف استاندارد سن ۵/۰۸±۳۹/۰۸ سال) قرار گرفتند. بدین ترتیب در گروه کنترل و آزمایش به تعداد مساوی از سه کلاس ورزشی حضور داشتند. ورزشکاران بسکتبال با ویلچر، بازیکنان حرفه ای در لیگ شهر مشهد بودند. شرکت کنندگان بر اساس کلاس بندی فدراسیون بین المللی بسکتبال با ویلچر (IWBF) و همچنین کلاس بندی ورزشی مربوطه از فدراسیون ورزشی جانبازان و معلولین جمهوری اسلامی ایران (IRISFD) طبقه بندی شده بودند. از دو اینکلاینومتر دیجیتال برای اندازه گیری چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال در وضعیت های استراحت و زوایای ۴۵، ۹۰ و ۱۳۵ درجه آبداکشن شانه در سطح اسکاپشن اسکاپولا، استفاده شد. گروه آزمایش، تمرینات مبتنی بر ثبات اسکاپولا را بر اساس اصول تمرینات Gym و مطابق با دستورالعمل های ACSM به مدت هشت هفته انجام دادند. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون های تی مستقل، آنالیز واریانس آنووا و آنالیز کوواریانس آنکووا در سطح معناداری P≤%۵ استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در چرخش رو به بالای اسکاپولا در زوایای مختلف آبداکشن شانه، عدم تقارن معناداری بین شانه برتر و غیربرتر وجود نداشت. اگرچه در شانه برتر نسبت به شانه غیربرتر، اسکاپولا دارای چرخش پایینی بیشتر در وضعیت استراحت و چرخش رو به بالای بیشتر در زاویه ۴۵ درجه آبداکشن شانه بود. همچنین در زاویه ۴۵ درجه آبداکشن شانه، نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در شانه برتر کمتر از شانه غیربرتر بود. در شانه برتر ورزشکاران بسکتبال با ویلچر دارای کلاس های ورزشی پایین تر(۲ تا ۲/۵ و ۳ تا ۴/۵) اسکاپولا دارای چرخش پایینی کمتری در حالت استراحت و چرخش رو به بالای بیشتر در زوایای ۴۵، ۹۰ و ۱۳۵ درجه آبداکشن شانه بود. تفاوت معناداری در نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر با کلاس های ورزشی مختلف وجود نداشت. چرخش رو به بالای اسکاپولا پس از هشت هفته تمرینات اصلاحی مبتنی برثبات اسکاپولا افزایش یافت. بعد از هشت هفته تمرین، کاهش معناداری در چرخش رو به بالای اسکاپولا در وضعیت استراحت (۰/۰۰۱=P) و افزایش معناداری در زوایای ۴۵ (۰/۰۱=P)، ۹۰ (P=۰/۰۰۱) و ۱۳۵ (۰/۰۰۱=P) درجه آبداکشن شانه در شانه برتر و غیربرتر در مقایسه با قبل از تمرین مشاهده شد. اما در نسبت ریتم اسکاپولوهومرال در شانه برتر، بهبود معناداری حاصل نشد و در شانه غیربرتر نسبت ریتم در زوایای ۹۰ و ۱۳۵درجه بهبود یافت. نتیجه گیری: تمرینات اصلاحی مبتنی بر ثبات اسکاپولا می تواند به عنوان یکی از روش های تمرینی برای بازگرداندن تعادل عضلانی مورد استفاده قرارگرفته و سبب جلوگیری و تصحیح چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال در ورزشکاران بسکتبال با ویلچر شود. درمانگران باید توجه کنند که در این ورزشکاران، درجه ای از عدم تقارن در چرخش رو به بالای اسکاپولا و ریتم اسکاپولوهومرال، می تواند شایع باشد. این عدم تقارن نباید همیشه به عنوان یک نشانه پاتولوژیک در نظر گرفته شود، بلکه ممکن است یک سازگاری به تمرین ورزشی و استفاده مکرر از اندام فوقانی باشد.

کلیدواژه ها:

Wheelchair ، Basketball ، Scapula ، Spinal cord injury ، Spinal cord injury ، Exercises ، ویلچر ، بسکتبال ، اسکاپولا ، ضایعه نخاعی ، چرخش رو به بالای اسکاپولا ، تمرین اسکاپولا