پیش بینی همدلی ادراک شده بر اساس طرح واره های هیجانی و تاب آوری در مادران دارای فرزند کم توان جسمی حرکتی

هدف کم توانی به عنوان آسیبی که یک یا بیش از یکی از فعالیت های عمده زندگی فرد را محدود می کند، موجب پریشانی روانی و افسردگی در این افراد می شود. این امر برای خانواده ها نیز مشکلاتی را به همراه دارد؛ به طوری که خانواده های دارای کودک کم توان از نظر اجتماعی منزوی هستند و سلامت روانی و خلقیات آن ها در سطح پایینی قرار دارد. در این میان مادران دارای فرزند کم توان به دلیل اینکه وقت بیشتری را با کودک صرف می کنند، سازش یافتگی و سلامت جسمی و روانی آن ها بیشتر در معرض تهدید قرار می گیرد و بیشتر بر حسب مسائل هیجانی و روابط خانوادگی و خارج از خانواده واکنش نشان می دهند. بر همین مبنا پژوهش حاضر با هدف پیش بینی همدلی ادراک شده بر اساس طرح واره های هیجانی و تاب آوری در مادران دارای فرزند کم توان انجام گرفت. روش بررسی پژوهش حاضر از نوع توصیفی بود و به روش همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مادران دارای فرزند کم توان جسمی حرکتی در سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ در سطح شهر تهران بودند که به روش نمونه گیری هدفمند، ۱۲۰ نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند؛ به این ترتیب که از مناطق چندگانه شهر تهران، مناطق دو و چهار و شانزده انتخاب شدند و با مراجعه به آموزشگاه های معلولان جسمی حرکتی، پرسش نامه های مدنظر به دانش آموزان داده شد. برای ارزیابی مهارت های ارتباطی، کیفیت روابط انسانی و تبحر و مهارت پزشکی از پرسش نامه ادراک بیمار از همدلی پزشک جفرسون استفاده شد. همچنین به منظور اندازه گیری قدرت مقابله با فشار و تنش از مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون و برای تعیین باورها و نگرش ها نسبت به هیجان در افراد از مقیاس طرح واره های هیجانی لیهی استفاده شد که در سال ۲۰۰۲ لیهی آن را بر مبنای مدل طرح واره هیجانی خود برای سنجش ۱۴ بعد طرح واره تدوین کرده بود. یافته ها برای تحلیل یافته ها با توجه به برقراری شرط برابری واریانس ها با آزمون لون (P≥۰/۰۵) و طبیعی بودن توزیع داده ها با آزمون شاپیروویلک (P≥۰/۰۵) از آزمون های چندمتغیره استفاده شد. با توجه به اینکه تحقیق از نوع رابطه ای و پیش بینی بود، از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش Enter با استفاده از نسخه ۲۳ نیز استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد در مادران دارای فرزند کم توان جسمی حرکتی، طرح واره های هیجانی اعتباریابی، ارزش های برتر، دوام و اتفاق نظر با همدلی ادراک شده رابطه مثبت و معنی داری دارند (P<۰/۰۰۱). همچنین در این مادران، تاب آوری با همدلی ادراک شده رابطه مثبت و معنی داری دارد (P<۰/۰۲). نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی همدلی ادراک شده بر اساس تاب آوری و طرح واره های هیجانی نشان داد واریانس مشترک طرح واره های هیجانی و تاب آوری با همدلی ادراک شده ۰/۴۶ است که این نتیجه به معنای آن است طرح واره های هیجانی و تاب آوری با هم ۰/۴۶ از پیش بینی همدلی ادراک شده را بین مادران دارای فرزند کم توان پیش بینی می کنند. تحلیل رگرسیون به روش enter بیانگر این بود که طرح واره های هیجانی اعتباریابی و داشتن ارزش های برتر و همچنین متغیر تاب آوری ضرایب تاثیر معنی داری برای پیش بینی همدلی ادراک شده در مادران دارای فرزند معلول دارند. دیگر طرح واره های هیجانی ضریب تاثیر معنی داری برای پیش بینی همدلی ادراک شده در مادران دارای فرزند معلول ندارند. نتیجه گیری با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت تاب آوری بالا و داشتن طرح واره های هیجانی مثبت مانند داشتن ارزش های برتر و اعتباریابی، پیش بینی کننده همدلی ادراک شده در مادران دارای فرزند کم توان هستند؛ بدین معنی که هر چه مادران دارای فرزند کم توان در برخورد با شرایطی که در آن قرار گرفته اند تاب آوری بیشتری داشته باشند و چنین موقعیتی را به صورت مثبتی ارزیابی و تفسیر کنند، قادرند به طور موثرتری با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند. در همین راستا همدلی ادراک شده یکی از عواملی است که تاثیر بسزایی در رشد روابط بین شخصی دارد و بیانگر سلامت روانی شخص است و می توان با متغیرهای تاب آوری و طرح واره های هیجانی آن را پیش بینی کرد. به این ترتیب مداخلات درمانی نیز با توجه به این دو متغیر برای آن صورت پذیرد.

کلیدواژه ها:

Perceived empathy ، Emotional schemas ، Resiliency ، Mothers with disabled children ، همدلی ادراک شده ، طرح واره های هیجانی ، تاب آوری ، مادران دارای فرزند کم توان