تجزیه ژنتیکی ویژگی های زراعی - فیزیولوژیکی سه تلاقی کلزا با استفاده از تجزیه میانگین نسل در منطقه معتدل سرد تحت شرایط تنش خشکی

انتخاب یک روش اصلاحی موثر برای بهبود صفات کمی تا حد زیادی بستگی به وراثت پذیری و چگونگی عمل ژن دارد. به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مهم زراعی و فیزیولوژیکی کلزا، نسل های دوطرفه هیبرید (۱F و ۱RF) و در حال تفکیک (۲F، ۲RF، ۱BC، ۱RBC، ۲BC و ۲RBC) حاصل از تلاقی ارقام دلگان×اوپرا (تلاقی اول)، دلگان×پاراد (تلاقی دوم) و آر جی اس ۰۰۳×لیکورد (تلاقی سوم) تهیه و همراه با والدین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) در سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ در شرایط تنش خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس تلاقی ها اختلاف معنی داری بین ده نسل برای صفات روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، خورجین در بوته، طول خورجین، دانه در خورجین، وزن هزاردانه، محتوای آب برگ، میزان کلروفیل، نشت یونی، دمای برگ، عملکرد بوته، میزان روغن دانه و شاخص برداشت وجود داشت که نشان دهنده تفاوت ژنتیکی بین والدین بود. بیشترین میزان هتروزیس والد برتر و میانگین والدین مربوط به عملکرد بوته نسل های (به ترتیب ۲۲۹ و۳۰۰%) و (به ترتیب ۲۵۵ و۳۲۲%) تلاقی سوم بود. تجزیه میانگین نسل و آزمون مقیاس مشترک تلاقی ها نشان داد که برای همه ویژگی ها به جز طول خورجین علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش دارد. وراثت پذیری عمومی و خصوصی صفات در تلاقی ها به ترتیب از ۲۶/۰ تا ۹۸/۰ و از ۰۸/۰ تا ۶۷/۰ برآورد شد. این تحقیق نشان داد که واریانس غالبیت بیشترین نقش را در تمامی صفات مورد مطالعه به جز روز تا رسیدگی و طول خورجین در هر سه تلاقی، ارتفاع بوته در تلاقی اول و دوم و میزان روغن دانه در تلاقی دوم و سوم داشت.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، عمل ژن ، کلزا ، مدل ژنتیکی ، هتروزیس