تغییرات ماهانه، فصلی و سالانه شماره منحنی و رواناب در حوزه آبخیز بار-اریه نیشابور

برآورد رواناب حاصل از بارش­های جوی و درک کمی فرآیندهای مختلف تولید آن به­عنوان یکی از مباحث مهم و بنیادی در دانش هیدرولوژی به­شمار می ­رود. از آن­جا که عوامل متعددی روی رواناب در حوزه آبخیز آن تاثیرگذار گذاشته، تخمین آن مساله پیچیده­ای است. لذا برآورد آن اساس بسیاری از پژوهش ­ها، مطالعات و طرح­ های مختلف توسعه، بهره ­برداری از منابع آب و سازه­ های آبی را تشکیل می­دهد. با توجه به موارد ذکر شده از داده­های بارش و دبی حوزه­ آبخیز بار-اریه نیشابور واقع در استان خراسان رضوی به­منظور بررسی تغییرات زمانی از روش شماره منحنی استخراج شده از سرویس حفاظت خاک آمریکا استفاده شد. بدین­ منظور از داده های بارش و دبی ایستگاه بار- اریه در یک بازه زمانی ۵۶ سال و در مقیاس روزانه رواناب و مقدار شماره منحنی در سه حالت رطوبت پیشین در حالت کم، متوسط و زیاد خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیش­ترین و کم­ترین مقدار متوسط شماره منحنی برای ماه ­های فروردین و بهمن برابر با ۹۳ و ۷۶ درصد به ­دست آمد. هم چنین بیش­ترین و کم­ترین میزان متوسط رواناب مربوط به ماه فروردین و شهریور با مقدار عددی ۴۵/۱۲ و ۱۲/۰ میلی متر در دوره آماری مورد بررسی محاسبه شد. علاوه بر این که حداکثر، حداقل و میانگین مقدار شماره منحنی در تابستان و پاییز برابر با ۹۳، ۹۱ و ۹۲ و ۸۵، ۸۱ و۸۳ درصد و در بهار و زمستان برابر با ۸۱ و ۷۹ و ۸۰ و ۷۸، ۷۶ و ۷۷ درصد در حوضه مورد بررسی به ­دست آمد. باتوجه به تغییرات زمانی و مکانی شماره منحنی و اهمیت این شاخص با توجه به اطلاعاتی که در مورد تبدیل بارش به رواناب ارائه می­دهد، توجه مسوولین، سیاست­گذاران و دست­اندرکاران در راستای مدیریت منابع آب، توسعه پایدار و در نهایت توجه به بهبود زندگی ساکنین حوزه آبخیز را می­ طلبد.

کلیدواژه ها:

Bar- Ariyeh watershed ، Curve number ، Rainfall-runoff ، Temporal variation