برای جنگ یا برای پرستیژ؟ بررسی سرتیرهای استخوانی زیویه

محوطه زیویه در مقام یکی از محوطه های کلیدی عصر آهن شمال غرب ایران (مربوط به دوره پادشاهی ماناها-مادها) با تنوعی از اشیای موزه ای شهرتی جهانی و فهرست بلندبالایی از انتشارات دارد. بخش عمده این فهرست را تک نگاری هایی تشکیل می دهند که براساس یک یا چند شئ محدود از یک مجموعه دور از بافت نوشته شده است. مقالاتی که به صورت جامع یافته های «منسوب به زیویه» و «حاصل از کاوش علمی» را با هم دربرگیرند، کم شمارند؛ با این حال مقالات زیادی درمورد یافته های زیویه منتشر شده است، اما هنوز گروه هایی از مواد فرهنگی آن کم شناخته باقی مانده اند و به قدر کفایت به آن ها پرداخته نشده است، از آن جمله می توان به «سرتیرهای استخوانی زیویه» اشاره کرد که پاره ای از آن ها از کاوش های علمی و بخشی از آن ها از طریق مجموعه های خصوصی و عتیقه جویان راه خود را به موزه های جهان باز کرده است. این موزه ها عبارتنداز: متروپولیتن، لوور، موزه ملی ایران و موزه باستان شناسی سنندج. در این نوشتار به معرفی و دسته بندی ۵۱ عدد از این سرتیرها پرداخته می شود. تعدادی از این سرتیرها پیش تر به عنوان عاج ثبت شده بودند. پژوهش کنونی نشان داد که جنس همه آن ها استخوان است. گرچه به دلیل فعالیت هایی که روی آن ها انجام شده بود، تشخیص نوع استخوان در اکثر آن ها ممکن نشد. از نکات دیگر بررسی شده در پژوهش حاضر، این است که با توجه به جنس  استخوانی سرتیرها، آیا از آن ها برای جنگ استفاده شده اند یا برای پرستیژ و حضور نمادین در مراسم های تشریفاتی؟ نمونه های آزمایش شده از سایر محوطه ها نشان داده است که استخوان به قدر کافی سخت هست که در صورت پرتاب با کمان بتواند به بدن شکار یا انسان نفوذ کند و امروزه کاربردی بودن آن ها امری مسجل است و هنوز درمیان برخی قبایل از آن ها استفاده می شود.

کلیدواژه ها:

Kurdistan ، Late Iron Age ، Ziwiye ، Bone Arrowheads. ، کردستان ، عصر آهن متاخر ، زیویه ، سرتیرهای استخوانی.