حق آزادی بیان در شرایط بحران در ترازوی مبانی فقهی و قانون اساسی

یکی از موضوعات مهمی که در حدود دو دهه اخیر توجه محافل علمی، سیاسی و قضایی را به خود جلب کرده است، حضور فعال و نقش ­آفرینی اشخاص مشهور و چهره­ های با نفوذ هنری، ورزشی، سیاسی و علمی در شبکه­ های اجتماعی و رسانه­ ها و تاثیرگذاری بر افکار عمومی و هدایت اعتراضات اجتماعی است. با توجه به اینکه اظهارنظر­های آزادانه اشخاص موثر و مشهور هم می ­تواند بحران های اجتماعی را مهار کند و هم نقش بی ­بدیلی در ایجاد بحران­ های اجتماعی و یا تشدید وضعیت بحرانی جامعه و هدایت آن به سمت اغتشاش و آشوب و بی ­نظمی دارد، از نقطه نظر سیاست کیفری، ارزیابی رویکردهای علمی و حقوقی درباره نقش ­آفرینی اشخاص با تکیه بر حق آزادی بیان و با استفاده از شهرت و نفوذ در میان مردم مساله مهمی است که نتایج حاصل از آن حسب مورد می­تواند در تصمیم­سازی و به خصوص سیاست ­گذاری ­های کیفری درباره عوامل یادشده راهگشا باشد. این مقاله با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مساله پرداخته و یافته­ های آن بدین شرح است که اگرچه اصل بر آزادی بیان است و در حقانیت آن تردیدی نیست، اما این حق، حقی مقید و مشروط است و اعمال آن در شرایطی که با اخلال به مبانی اسلام و نظم عمومی موجب تشدید بحران­ های اجتماعی شود، نه بر اساس مبانی فقهی حکومت اسلامی نظیر امر به معروف و نهی از منکر و نه با تکیه بر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ناظر به حقوق ملت، قابل توجیه نیست.

کلیدواژه ها:

آزادی بیان ، سیاست کیفری ، بحران اجتماعی ، قانون اساسی ، مبانی فقهی