پاسخ مورفوفیزیولوژیکی و عملکردی کینوا (Chenopodium quinoa Wild) به محلول پاشی برگی متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک در شرایط تنش خشکی

استفاده از برخی مواد شیمیایی با ساختار مشابه ترکیبات طبیعی، یکی از راهکارهای پایدار برای جلوگیری از کاهش عملکرد و پاسخ گیاهان زراعی در شرایط خشکی است. بدین منظور، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. عامل اصلی آبیاری در سه سطح شامل: ۱- آبیاری کامل معادل ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه (شاهد)، ۲- کم آبیاری معادل ۷۵ درصد نیاز آبی (تنش متوسط)، ۳-کم آبیاری معادل ۵۰ درصد نیاز آبی (تنش شدید) و عامل فرعی شامل شش سطح محلول­پاشی: ۱- شاهد (محلول­پاشی با آب مقطر)، ۲- حلال اتانول ۷۰ درصد، ۳- اسید سالیسیلیک ۵/۰ میلی­مولار، ۴- متیل جاسمونات ۵/۰ میلی­مولار، ۵- اسید سالیسیلیک یک میلی­مولار و ۶- متیل جاسمونات یک میلی­مولار بود. در این تحقیق، صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن خشک خوشه و ریشه، ماده خشک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، نشت الکترولیت، هدایت روزنه­ای، فلورسانس کلروفیل و کارایی مصرف آب، مورد بررسی قرار گرفت. نشت الکترولیت، کارایی مصرف آب و وزن خشک ریشه در تنش شدید خشکی افزایش یافت، درحالی که فلورسانس کلروفیل، هدایت روزنه­ای و شاخص برداشت تحت تاثیر قرار نگرفت. محلول­پاشی یک میلی­مولار متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک باعث افزایش فلورسانس کلروفیل (۲۲ درصد)، هدایت روزنه­ای (۵۳ درصد) و شاخص براشت (۳۸ درصد) نسبت به عدم محلول­پاشی شد. کاربرد متیل جاسمونات در شرایط تنش شدید، کارایی مصرف آب کینوا (Chenopodium quinoa Wild.) را به طور قابل توجهی (از ۲/۰ به ۱/۱ کیلوگرم در مترمکعب) افزایش داد. دلیل افزایش کارایی مصرف آب تحت تنش شدید خشکی، افزایش عملکرد دانه کینوا بود. اگرچه تنش خشکی باعث کاهش صفات مورفولوژیک و عملکردی شد، ولی کاربرد یک میلی­مولار متیل جاسمونات توانست عملکرد دانه (۹/۲۹۲ گرم در مترمربع) را افزایش دهد و کاهش ایجاد شده توسط تنش خشکی را جبران کند. با توجه به نتایج، کاربرد الیسیتورها (نظیر متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک) در شرایط تنش خشکی، می­تواند در تعدیل اثرات تنش نقش موثری داشته باشد.

کلیدواژه ها:

تنظیم کننده رشد گیاه ، فلورسانس کلروفیل ، کارایی مصرف آب ، نرم افزار کراپ وات