بررسی اثرات تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش خاک شهرستان گیوی با استفاده از مدل تصمیم گیری چند معیاره MABAC و تصاویر ماهواره ای لندست (سنجنده های OLI - TM)

تاثیر متقابل تغییر کاربری اراضی و فرسایش خاک تبدیل به یک نگرانی عمده زیست محیطی شده است. از این رو، هدف این مطالعه بررسی تغییرات کاربری های مختلف و ارزیابی اثرات تغییرات کاربری ها بر فرسایش خاک، در شهرستان گیوی می باشد. در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، ابتدا نقشه کاربری اراضی با استفاده از روش شی گرا برای دو دوره ی ۲۰۰۰ و ۲۰۲۱، تهیه شده است. در مرحله بعد با توجه به شرایط طبیعی و انسانی محدوده، سایر عوامل موثر برای فرسایش در منطقه شناسایی شد و لایه های اطلاعاتی هر یک از معیارها، توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. ارزش گذاری و استاندارد سازی لایه ها با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن دهی معیار ها، با استفاده از روش CRITIC انجام شد. تحلیل و مدل سازی نهایی با استفاده از روش MABAC به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)، انجام شد. نتایج نشان داد، بیشترین میزان مساحت در سال ۲۰۰۰ مربوط به مراتع خوب و متوسط، به ترتیب با ۱۷۲/۳۱۳ و ۱۴۴/۲۸۳ کیلومتر مربع می باشد و در سال ۲۰۲۱، بیشترین میزان مساحت مربوط به مراتع ضعیف و اراضی بایر (هموار) به ترتیب با ۰۷۷/۳۳۵ و ۸۱۵/۳۲۹ کیلومتر-مربع می باشد. با توجه به نقشه پهنه بندی فرسایش سال ۲۰۰۰ به ترتیب ۳۴/۱۶ و ۳۶/۲۰ درصد و با توجه پهنه بندی فرسایش ۲۰۲۱ به ترتیب ۹۲/۲۲ و ۵۸/۲۵ درصد از مساحت شهرستان در دو طبقه بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارند. کاهش مراتع خوب و متوسط و اراضی با پوشش گیاهی متراکم و تبدیل آن ها به مناطق کشاورزی، مراتع ضعیف، انسان ساخت و اراضی بایر بیشترین میزان تاثیر را بر فرسایش خاک داشته است.

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، تغییرات کاربری ، مدل MABAC ، روش شی گرا ، شهرستان گیوی