تبیین موانع تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران

برنامهریزی فضایی استراتژیک به عنوان رویکردی برای غلبه بر چالش های مزمن پیش روی آمایش پایدار فضا یعنی تفرق کالبدی فضایی و تفرق سیاستی برنامه ریزی ارائه شده است. با این حال موانع عمدهای پیش روی تحقق این رویکرد در ایران وجود دارد که متاثر از نظام حکمرانی و برنامهریزی است. پژوهشگران در پژوهش حاضر با رویکرد اکتشافی و با روش ترکیبی مصاحبهای و دلفی هدفمند تلاش کرده اند موانع عمده پیش روی تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران را شناسایی و تشریح کنند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته در قالب روش دلفی هدفمند در دو راند از ۲۵ متخصص گردآوری شد و موانع و مفاهیم وابسته با استفاده از نرم افزار مکس کیودا و ضریب توافقی کندال مورد تایید و استخراج و تشریح قرار گرفت. نتایج حاصل از ۴۰۵ کد استخراجی نشان داد چهار مانع عمده پیش روی تحقق برنامهریزی فضایی استراتژیک در ایران قرار دارند که عبارتاند از: مانع مکانی  جغرافیایی (۶ مفهوم تبیین کننده و ۲۶% از کدهای استخراجی)، مانع اقتصاد سیاسی رانتیر (۷ مفهوم تبیین کننده و ۳۴% از کدهای استخراجی)، مانع تفرق نهادی (۷ مفهوم تبیین کننده و ۲۳% از کدهای استخراجی)، و مانع ساختاری  فضایی (۷ مفهوم تبیین کننده و ۱۷% از کدهای استخراجی). پژوهش حاضر اهمیت شناخت و مواجهه صحیح و اقدامات سازنده در برابر چهار مانع یادشده را که منشا اصلی بروز تفرق کالبدی  فضایی و سیاستی  برنامه ریزی در راه تحقق برنامه ریزی فضایی استراتژیک در ایران است را مورد تاکید قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

آمایش پایدار فضا ، ایران ، برنامه ریزی فضایی استراتژیک ، مانع اقتصاد سیاسی رانتیر ، مانع مکانی جغرافیایی