کنترل کیفیت و بررسی شاخصهای توانایی فرآیند تولید زعفران

زعفران به عنوان گرانترین محصول کشاورزی و دارویی جهان، جایگاه ویژه ای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران دارد. مشتریان همواره به دنبال انتخاب بهترین محصولات از نظر قیمت، کیفیت و تحویل به موقع هستند. بنابراین کنترل کیفیت فرآیند تولیدی زعفران نیز به منظور جلب رضایت مشتری و سودآوری بیشتر اهمیت و ضرورت دارد. برای موفقیت در بازار رقابتی باید به مشخصات کیفی بحرانی زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال)، توجه بیشتری داشت. از طرف دیگر، کنترل کیفیت آماری روشی برای پایش فرآیندها در جهت شناسایی علل اصلی تغییرات خاص و انحرافات بادلیل و انجام اقدامات اصلاحی است. در این خصوص، نمودارهای کنترل و شاخصهای توانایی فرآیند دو ابزار کاربردی مهم برای کنترل کیفیت آماری محسوب می شوند. بنابراین، این مقاله ابتدا، با استفاده از نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی که برای انحرافات کوچک موثر است، فرآیند تولید زعفران در یک مجموعه داده در فاز یک کنترل و نظارت می شود. مجموعه داده ها مربوط به مشخصه های کیفی زعفران شهرهای تربت حیدریه، زاوه، رشتخوار، بردسکن و کاشمر می باشند. پس از به بررسی ابعاد کیفیتی فرآیند تولید زعفران وپایداری آن، با محوریت نمودار کنترل به عنوان مهمترین ابزار کنترل کیفیت آماری، به محاسبه و تجزیه و تحلیل شاخص های کارایی فرآیند تولید زعفران با استفاده از استانداردهای ۲۵۹-۱ و ۲۵۹-۲ پرداخته می شود تا با تحلیل آنها بتوان به کاهش تغییرپذیری فرآیند و در نتیجه به مقایسه و بهبود سطح کیفیت زعفران تولیدی مناطق مورد بررسی کمک کرد. نتایج نشان داد در زعفران رشته ای بریده ممتاز، شهر تربت حیدریه دارای بهترین پیکروکروسین، زعفران شهر کاشمر دارای بهترین سافرانال و زعفران شهر رشتخوار دارای بهترین کروسین است. همچنین، بهترین پیکروکروسین و کروسین زعفران رشته ای نوع یک مربوط به شهر تربت حیدریه و بهترین سافرانال آن مربوط به شهر بردسکن می باشد. بکارگیری این شاخص ها در فرآیند تولید زعفران معیاری جهت ارزیابی میزان توانایی فرآیندها برای تامین خواسته های مشتریان و رعایت الزامات استانداردهای مربوطه است.

کلیدواژه ها:

نمودار کنترل ، کارایی فرآیند ، کنترل فرآیند آماری