بررسی سندی و دلالی روایات «اختصام در ملا اعلی» در منابع روایی فریقین

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 59

فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HADITH-15-2_003

تاریخ نمایه سازی: 19 اسفند 1402

چکیده مقاله:

آیه ۶۹ سوره «ص» که حاکی از رخداد اختصام در ملا اعلی است، به رغم وضوح سیاق با اختلاف در تفسیر مواجه شده است. آیات بعد به گفت وگوی ابلیس با خداوند و رویگردانی وی از سجده بر آدم سخن می گوید؛ اما روایات تفسیری فریقین در این زمینه، از موضوعاتی متمایز با سیاق آیات سخن می گوید. تفسیر قمی و مسند ابن حنبل قدیمی ترین منبع فریقین در نقل روایت اختصام در ملا اعلی است. پس از جمع آوری روایات به روش کتابخانه ای و تحلیل و اعتبارسنجی آن ها، صحت اسناد و مقبولیت متون احراز نشد؛ اما توجه به تاریخ نزول سوره ص، سیاق آیات انتهایی این سوره، مجموع قدر مشترک روایات و وجود روایاتی با عبارات کلیدی مشابه، این نتیجه را محتمل می سازد که خلط و تحریف در روایات موجب ناهمخوانی آن ها با سیاق آیه و آیات بعد و درنتیجه ابهام در تفسیر روایی اختصام در ملا اعلی باشد. همچنین، موضوع محوری روایات اختصام در ملا اعلی، مخالفت با خلیفه تعیین شده ازسوی خداوند است که مصداق آن در یک روز حضرت آدمt و در روزی دیگر ائمه اطهارk هستند

نویسندگان

آذر زمانی

دانشجوی دکتری، علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

پروین بهارزاده

دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

فتحیه فتاحی زاده

استاد، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • ابن بابویه، محمد بن علی. (۱۳۶۲ش). الخصال (علی اکبر غفاری، ...
  • (۱۳۹۵ق). کمال الدین و تمام النعمه. تهران: اسلامیه. ...
  • (۱۴۱۳ق). من لایحضره الفقیه (علی اکبر غفاری، محقق). قم: دفتر ...
  • (۱۴۰۳ق). معانی الاخبار (علی اکبر غفاری، محقق). قم: دفتر انتشارات ...
  • ابن بدران، عبدالقادر. (۱۴۲۸ق). شرح کتاب الشهاب فی الحکم والمواعظ ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی. (۱۴۱۸ق). الموضوعات من الاحادیث المرفوعات. ...
  • ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد. (۱۴۱۳ق). مسند الامام احمد ...
  • ابن حیون، نعمان بن محمد. (۱۳۸۵ق). دعائم الاسلام و ذکر ...
  • ابن شاذان قمی، شاذان بن جبرئیل. (۱۴۲۳ق). الروضه فی فضائل ...
  • ابن عبدالبر، ابو عمر یوسف بن عبدالله. (۱۴۱۲ق). الاستیعاب فی ...
  • ابن غضائری، احمد بن حسین. (۱۳۸۰ش). الرجال (محمد رضا حسینی ...
  • اصبهانی، احمد بن عبدالله. (۱۴۲۳ق). حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء. ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی. (۱۴۱۳ق). الیقین فی اختصاص مولانا ...
  • ابن عقده کوفی، احمد بن محمد. (۱۴۲۴ق). فضائل امیرالمومنینt (عبدالرزاق ...
  • ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. (۱۴۰۸ق). البدایه والنهایه، به ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب، به کوشش ...
  • البانی، محمد ناصرالدین. (۱۴۰۸ق). صحیح الجامع الصغیر و زیادته، ترجمه ...
  • (۱۴۲۱ق). صحیح الترغیب و الترهیب للمنذری. بی جا: مکتبه المعارف ...
  • (بی تا). سلسله الاحادیث الصحیحه وشیء من فقهها. بی جا: ...
  • برقی، احمد بن محمد. (۱۳۷۱ش). المحاسن (سید جلال الدین محدث، ...
  • بیهقی، احمد بن حسین. (۱۴۰۵ق). دلائل النبوه و معرفه احوال ...
  • ترمذی، محمد بن عیسی. (۱۹۹۶م). الجامع الکبیر، به کوشش بشار ...
  • حلی، حسن بن سلیمان. (۱۳۸۲ش). المحتضر. به کوشش علی اشرف. ...
  • حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۷ق). خلاصه الاقوال فی معرفه احوال ...
  • خویی، ابوالقاسم. (۱۴۱۳ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. ...
  • دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن. (۱۴۳۴ق). مسند الدارمی (نبیل هاشم الغمری، ...
  • دیلمی، حسن بن محمد. (۱۴۲۱ق). غرر الاخبار و درر الآثار ...
  • (۱۳۶۶ش). اعلام الدین فی صفات المومنین. قم: موسسه آل البیت ...
  • ذهبی، محمد بن احمد. (۱۴۱۵ق). ترتیب الموضوعات لابن الجوزی، به ...
  • (۱۳۸۲ق). میزان الاعتدال فی نقد الرجال (علی محمد البجاوی، محقق). ...
  • رسولی محلاتی، سید هاشم. (۱۳۶۸ش). درس هایی از تاریخ تحلیلی ...
  • رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران. (۱۳۸۷ش). تفسیر مهر قرآن. ...
  • سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله. (۱۴۱۹ق). ارشاد الاذهان الی ...
  • شبستری، عبدالحسین. (۱۴۱۸ق). الفائق فی رواه و اصحاب الامام الصادقt. ...
  • شریف رضی، محمد بن حسین. (۱۴۱۴ق). نهج البلاغه (صبحی صالح) ...
  • صفار، محمد بن حسن. (۱۴۰۴ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل ...
  • طباطبائی، محمدحسین. (۱۴۱۷ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات اسلامی ...
  • طبرانی، سلیمان بن احمد. (۱۴۱۵ق). المعجم الاوسط، به کوشش طارق ...
  • طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۷ش). تفسیر جوامع الجامع. تهران: انتشارات ...
  • طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم. (۱۴۲۷ق). نوادر المعجزات ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۱ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد. ...
  • (۱۳۷۳ش). رجال الطوسی، به کوشش جواد قیومی اصفهانی. قم: جماعه ...
  • عاملی نباطی، علی بن محمد. (۱۳۸۴ق). الصراط المستقیم الی مستحقی ...
  • عرفانیان یزدی، غلامرضا. (۱۴۱۹ق). مشایخ الثقات؛ الحلقه الاولی. قم: دفتر ...
  • عروسی حویزی، عبدعلی. (۱۴۱۵ق). تفسیر نور الثقلین، به کوشش هاشم ...
  • عزیزی، حسین، بیات، یوسف، و رستگار، پرویز. (۱۳۸۷ش). راویان مشترک: ...
  • قمی، علی بن ابراهیم. (۱۳۶۷ش)، تفسیر قمی. به کوشش سید ...
  • کشی، محمد بن عمر. (۱۴۰۴ق). اختیار معرفه الرجال. تحقیق مهدی ...
  • کفعمی، ابراهیم بن علی. (۱۴۰۵ق). المصباح للکفعمی (جنه الامان الواقیه). ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۲۹ق). الکافی (دارالحدیث، محقق). قم: دارالحدیث ...
  • کنانی، علی بن محمد. (۱۴۰۱ق). تنزیه الشریعه المرفوعه عن الاخبار ...
  • مبارکفوری، محمد عبدالرحمن. (۱۴۱۰ق). تحفه الاحوذی. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی ...
  • مسعودی، عبدالهادی. (۱۳۸۷ش). روش فهم حدیث. تهران: سمت ...
  • منذری، عبدالعظیم. (۱۴۲۱ق). الترغیب و الترهیب. قاهره: دارالفجر للتراث ...
  • نجاشی، احمد بن علی. (۱۳۶۵ش). رجال النجاشی، به کوشش موسی ...
  • نوری، حسین بن محمد تقی. (۱۴۰۸ق). مستدرک الوسائل و مستنبط ...
  • نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم. (۱۳۶۰ش). منتخب الانوار المضیئه، به ...
  • واعظ زاده خراسانی، محمد. (۱۳۸۸ش). المعجم فی فقه لغه القرآن ...
  • هیثمی، علی بن ابی بکر. (۱۴۰۶ق). مجمع الزوائد و منبع ...
  • ReferencesThe Qur’an ...
  • Albani, M. N. (۲۰۰۰). Sahih al-Targhib W al-Tarhib Lil-Manzari: Maktab ...
  • (n.d.). Selselah al-Ahadith al-Sahihah Wa Shei Min Fighaghiha, Maktaba al-Moaref. ...
  • (۱۹۸۷). Sahih al-Jame al-Saghir Wa Ziyadata (Z. Al-Shawish, Trans.), Beirut, ...
  • Ameli-Nabati, A. (۱۹۶۴). Al-Sirat al-Mostaghim Ela Mostahaghi al-Taghdim (By Mikhail ...
  • Ariusi-Howeizi, A. (۱۹۹۴). Nour al-Saghalaein exegesis (By Hashem Rasouli Mahallati), ...
  • Asbahani, A. (۲۰۰۲). Helyat al-Owlia Wa Tabaghat al-Asfiya, (By Mostafa ...
  • Azizi, H., Yousuf, B, & Rastgar, P. (۲۰۰۸). Shared transmitters; ...
  • Barqi, A. (۱۹۹۲). Al-Mahasin (by Jalal al-Din Mohaddiis), Qom: Dar ...
  • Beihaqi, A. (۱۹۸۴). Dalalel al-Nobowwa and Ma’refa Ahwal Saheb al-Sharia ...
  • Darimi, A. (۲۰۱۲). Mosnad al-Darmi (By Nabil Hashem al-Gjmari), Beirut, ...
  • Deilami, H. (۱۹۸۶). A’lam al-Din Fi Sefat al-Momenin, Qom: Al ...
  • (۲۰۰۰). Ghorar al-Akhbar Wa Dorar al-Aasar Fi Managhib Abi Al-Aemmah ...
  • Erfanian Yazdi, Gh. (۱۹۹۸). Mashayekh al-Seghat; al-Halghah al-Oula, Qom: Office ...
  • Heisami, A. (۱۹۸۵). Majma al-Zawaed and Manba’ al-Fawaed, All-Moaref Institute. ...
  • Hilli, H. (۲۰۰۳). Al-Mohtazar (By Ali Ashraf), Qom: Al-Maktab Al-Heidariya ...
  • Hilli, H. (۱۹۹۶). Kholasat al-Aghwal Fi Marefat Ahwal al-Rijal (corrected ...
  • Ibn Abdul-Bir, A. (۱۹۹۱). Al-Esti’ab Fi Ma’refa al-Ashab (by Ali ...
  • Ibn Babiwayh, M. (۱۹۷۵). Kamal al-Din and Tamam al-Ni’ma, Tehran: ...
  • (۱۹۸۲). Ma’ani al-Akhbar (by Ali Akbar Ghafari), Qom: Office of ...
  • (۱۹۸۳). Al-Khisal (by Ali Akbar Ghafari), Qom: Society of Lecturers ...
  • (۱۹۹۲). Man lā Yaḥḍuruhu al-Faqīh (by Ali Akbar Ghafari), Qom: ...
  • Ibn Badran, A. (۲۰۰۷). Sharh al-Kitan al-Shahab Fi al-Hukm Wa ...
  • Ibn Ghazaeri, A. (۲۰۰۱). Al-Rijal (by Mohammad Reza Hosseini Jalali), ...
  • Ibn Hanbal Sheibani, A. (۱۹۹۲). Mosnad by Imam Ahmad Ibn ...
  • Ibn Hayoun, N. (۱۹۶۵). Doaim al-Islam Wa Zikr al-Halal W ...
  • Ibn Juzi, A. (۱۹۹۷). Al-Mowzu’at Min al-Ahadith al-Marfou’at (by Noor ...
  • Ibn Kasir Dameshghi, E. (۱۹۸۷). Al-Bedaya Wal Nihaya (By the ...
  • Ibn Manzour, M. (۱۹۹۳). Lesan al-Arab (By Jamal al-din Mirdamadi), ...
  • Ibn Shazan Qomi, Sh. (۲۰۰۲). Al-Rowza Fi Fazael Amir al-Momenin ...
  • Ibn Tavous, A. (۱۹۹۲). Al-Yaghi Fi Ekhtisas Molana AliBi Emra ...
  • Ibn Uqdah Koufi, A. (۲۰۰۳). Fazael Amir Momening (By Abdul ...
  • Kaf’ami, E. (۱۹۸۴). Al-Mesbah al-Kaf’ami, Qom: Dar al-Razi.[In Arabic] ...
  • Kanai, Ali ibn Mohammad (۱۹۸۰). Tanzyah al-Sharia al-Marfou’ah An al-Akhbar ...
  • Kashshi, M. (۱۹۸۳). Power to recognize Rijal (By Mehdi Rajaei) ...
  • Khuei, A. (۱۹۹۲). Mo’jam al-Hadith Wa Tafsil Tabaghat al-Rawah. [In ...
  • Kulaini, Mohammsd Ibn Yaghoub (۲۰۰۸). Al-Kafi, Qom: Dar al-hadith, ۱st ...
  • Majlisi, M. (۱۹۸۲). Bahar Al-Anwar, Beirut: Dar Ehiya al-Turath al-Arabi. ...
  • Mas'oudi, A. (۲۰۰۸). The method of understanding hadith. Tehran: SAMT.[In ...
  • Mubarkfouri, M. (۱۹۸۹). Tohfat al-Ahwazi, Beirut, Dar al-Kotob Elmiya. [In ...
  • Munzari, A. (۲۰۰۰). Al-Targhib Wal Tarhib: Cairo: Dar al-Fajr.[In Arabic] ...
  • Najashi, A. (۱۹۸۶). Rejal al-Najashi (by Mousa Shabiri Zanjani), Qom: ...
  • Nili-Najafi, A. (۱۹۸۲). Montakhab anwar al-Mozia (By Abdul Latif Hosseini ...
  • Nouri, H. (۱۹۸۷). Mostadrak al-Wasael Wa Mostanbat al-Masayeil, Qom: Al ...
  • Qomi, A. (۱۹۸۶). Qomi exegesis (By Seyed Tayyeb Mousavi Jazayer, ...
  • Rasouli-Mahallati, H. (۱۹۸۶). Lessons from the analytical history of Islam, ...
  • Rezaei-Isfahani, M. (۲۰۰۸). Quran Mihr exegesis, Qom: Qur’anic Sciences and ...
  • Sabzevari-Najafi, M. (۱۹۹۸). Irshad al-Azhan Ela Tafsir al-Qur’an, Beirut, Dar ...
  • Saffar, M. (۱۹۸۳). Basaer al-Darajat Fi Fazael Al Mohammad Mostafa ...
  • Shabestari, A. (۱۹۹۷). Al-Faegh Fi Rowa Wa Ashab al-Imam Sadegh, ...
  • Sharif-Razi, M. (۱۹۹۳). Nahjol Balagha, (Bu Sobhi Salih and Feiz ...
  • Tabarani, S(۱۹۹۸). Al-Mojam al-Awsat (By Tarigh Ibn Awaz Allah and ...
  • Tabari Amoli, M. (۲۰۰۶). Nawadir al-Mo’jezat Fi Managhib al-Aemma al-Hodah ...
  • Tabatabaei, M. H. (۱۹۹۶). Al-Mizan Fi Tafsir al-Quran, Islamic Publication ...
  • Tabrasi, F. (۱۹۹۸). Tafsir Jawame al-Jame, Tehran: University of Tehran ...
  • Tirmizi, M. (۱۹۹۶), Al-Jame’ al-Kabir (by Bashar Awwad Marouf), Beirut, ...
  • Tusi, M. (۱۹۹۰). Mesbah al-Motahajjed Wa Selah al-Mota’abbed, Beirut (Institute ...
  • (۱۹۹۴). Rejal al-Tousi (By Javad Ghayyoumi Isfahani), Qom: Society of ...
  • Va'ezzade Khorasani, M. (۲۰۱۰). Al-Ma'jam Fiqh, Mashhad: Astan Quds Razavi ...
  • Zahabi, M. (۱۹۶۲). Mizan al-E’tedal Fi Naghd al-Rijal (By Mohammad ...
  • (۱۹۹۴). Tartib al-Mowzu’at Li Ibn al-Jozi (By Kamal Ibn Basyouni ...
  • نمایش کامل مراجع