تاملی در مفهوم و گستره مذاق شارع

مذاق شارع، از جمله نهادهایی است که در فقه، بسیار مورد توجه فقها قرار گرفته است. آنچه که مسلم است تعریف اصطلاحی و منضبطی از عنوان مذاق شارع و نظایر آن در ادبیات فقه و اصول صورت نگرفته است، لکن با دقت و تامل در کلمات فقها می توان به ویژگی هایی دست یافت که حاکی از تلقی و دریافت فقها از این نهاد و مناط بهره برداری از آن در استدلال های فقهی باشد. نگارنده در این مقاله درصدد است که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیلی - توصیفی، اقدام به احصاء کامل متون فقهی و طبقه بندی آن ها نموده و با دقت و تامل در ماهیت و چیستی مذاق شارع، به ارائه تعریف و مختصات روشن و منطقی از این نهاد فقهی دست یابد. علاوه بر آن، نوشتار حاضر می کوشد تا با بیان وجه مفارق مذاق شارع با مقاصد شریعت، چرایی اقبال فقهای امامیه به مذاق شریعت و عدم استقبال ایشان از مقاصد شریعت را واکاوی نماید. حجیت تمسک به مذاق شارع به صورت مستقل و نقد قائلین به لزوم استفاده از حجج متداول و موجود در علم اصول به عنوان جایگزین مذاق شارع، موضوع دیگری است که در این نوشتار به آن پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

مذاق شارع ، ممارست ، انس پذیری ، حجیت ، مقاصد شریعت