بررسی نقش فرهنگ در معماری دوره قاجار (مطالعه موردی مسجد مطلب خان خوی )

در معماری مساجد ارزشهای نمادین معنوی و کالبدی بسیاری وجود دارد. از بدو شروع اسلام، معماری مساجد به شکلی ساده اما با ارزش نمادین معنوی ظاهر شده و سپس با گسترش اسلام در مناطق مختلف ، معماری مساجد توسعه یافته و عناصر جدیدی برای نیازهای عملکردی به آن افزوده شد که در این راستا سبک های متعددی در مساجد به علت تنوع هویت و فرهنگ هر منطقه پدیدار شد. در این پژوهش بر روی فرهنگ که هویت و نیازهای انسان را نمایان می کند بحث شده و ارتباط آن با جنبه های شکل گیری مساجد بررسی شده است . همچنین ، سیر تحول معماری مساجد اشاره دارد که چه عناصر جدیدی برای نیازهای سودمند افزوده شده و چه مدتی به طول انجامیده که به نمادی برای بناهای مسجد تبدیل شود. سپس ، تفسیر معماری مسجد با مناطق دیگر روشن شده و علل ایجاد سبک های گوناگون بررسی شده است . از معماری مسجد دو نکته را می توان به دست آورد، یکی عناصر کلیدی و نمادین و دیگری ارتباط آن با فرهنگ معماری محلی است . از این رو، در این پژوهش در ابتدا به جستجو برای یافتن دلایل فرهنگ منطقه در سبک ساخته شدن مسجد مطلب خان در شهر خوی شد که در آن، عامل »جنبه های فرهنگی « به عنوان عاملی موثر در ظهور این گونه مساجد می باشد. در نهایت نتیجه می شود که حذف برخی از عناصر در بنای مسجد که اکثر آنها دارای ارزش نمادین مطلوبی هستند و همچنین بی توجهی به معماری بومی در طراحی مساجد منجر به از بین رفتن نمادگرایی در بناهای مسجد می شود.

کلیدواژه ها:

معماری ، فرهنگ ، مسجد ، فرهنگ معماری ، دوره قاجار