جستاری در بازیابی هویت معماری تبریز

با وقوع انقلاب صنعتی و شکل گیری جهان بینی های جدید در علوم اجتماعی و سپس در عرصه هنر و معماری ، شاهد ظهور سبک هایی هستیم که مدعی نهادینه کردن معماری هم شکل بدون در نظر گرفتن تفاوتهای فرهنگی است . این تفکر با کم رنگ کردن ارزشهای بومی و بدون در نظر گرفتن تاثرات روانشناختی ، مروج خردگرایی محض بود. امروزه با فاصله گرفتن از دیدگاههایی که عملکرد را ملاک طراحی می دانستند، ضرورت باز تعریف هویت در معماری کاملا ملموس می باشد. مشخص می نمایند که سیر مکاتب فلسفی و هنری به طور عام و معماری به طور خاص در کشورهای جهان سوم آشفتگی بیشتری داشته است چرا که معماری عملکردگرایانه بدون تلاش برای شناخت ماهیت فرهنگی ، در این کشورها نهادینه شد. بنابراین در این کشورها و در میان روشنفکران علوم مختلف به منظور رجعت به هویت اصیل بحثی تحت عنوان ” جستجوی هویت ”، ”بازیابی هویت ” و باز تعریف ”کیستی و چیستی ” و در رادیکالترین حالت ”بازآفرینی سنت ” مطرح گردید. در ایران و در طی دهه های چهل و پنجاه شمسی ، بحث هویت یکی از مهمترین دغدغه های اندیشمندان علوم اجتماعی و به تبع ایشان معماران گردید. معماران با نگاهی نوگرانه به عناصر معماری ایران؛ با خلق آثاری بدیع در برخی شهرها سعی در بازآفرینی هویت ایرانی در قالب مدرنیسم نمودند. با وجود اندک حرکت های نو که توسط این معماران نواندیش بویژه در مقابر بزرگان شعر و ادب شاهد هستیم ، تبریز با وجود پیشینه بسیار غنی تر، از قافله این اندک نیز محروم ماند. در این مقاله سعی بر آن است با مرور پژوهش های معتبر و بررسی ”هویت ” بویژه ”هویت در معماری ” از دیدگاه اندیشمندان علوم مختلف ؛ به علل رجعت به معماری ریشه دار با نگاهی نو و امکان تعامل سازنده دو دیدگاه مدرنیسم و سنت ، به طور اخص در معماری ایران بپردازیم . در ادامه به علل توقف زود هنگام این موج نو در ایران و واکاوی معماری تبریز در چند برهه خواهیم پرداخت .

کلیدواژه ها:

هویت ، معماری ، مدرنیسم ، سنت