ارزیابی تاثیر اقدامات حفاظت خاک و آب بر تغییرات رسوب دهی حوزه آبخیز کن، استان تهران

اقدامات آبخیزداری با انجام عملیات زیستی، زیست مهندسی و مهندسی، نه تنها درصدد حل مشکلات آبخیز است بلکه در راستای توسعه پایدار از طریق بهبود وضعیت اقتصادی و استانداردهای زندگی آبخیزنشینان است. بنابراین پژوهش حاضر با استفاده از داده های دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۷۶ ایستگاه آب سنجی سولقان، به ارزیابی تاثیر عملیات حفاظت خاک وآب بر رسوب دهی حوزه آبخیز کن در استان تهران پرداخته شد. نتایج اولیه حاصل از شبیه سازی اقدامات با استفاده از مدل SWAT نشان دهنده اختلاف زیاد بین مقادیر شبیه سازی و مشاهداتی بود که پس انجام مراحل تحلیل حساسیت با الگوریتم ۲-SUFI با استفاده از SWAT-CUP اقدام به واسنجی و اعتبارسنجی مدل شد. براساس نتایج به دست آمده مقدار ضریب تبیین در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی مدل به ترتیب برابر ۷۴/۰ و ۸۶/۰ و مقدار شاخص نش-ساتکلیف نیز برای مراحل مذکور به-ترتیب برابر ۷۴/۰ و ۷۷/۰ به دست آمد که نشان دهنده کارایی بالای مدل در شبیه سازی است. سپس اقدام به شبیه سازی اقدامات آبخیزداری در سطح حوزه آبخیز مورد بررسی شد و نتایج حاکی از کاهش رسوب، در صورت اجرای اقدامات آبخیزداری بود به نحوی که رسوب در آبخیز کن با شبیه سازی اقدامات بانکت بندی، سنگی ملاتی، توری سنگی، خشکه چین، بذرکاری و نهال کاری به ترتیب ۶۵/۴۴، ۷۲/۲۶، ۷۰/۲۶، ۰۳/۸، ۹۷/۴ و ۷۳/۹ درصد کاهش یافت. بر اساس نتایج به دست آمده، مناطقی که در آن عملیات حفاظت خاک وآب شبیه سازی شده بود دارای کم ترین رده رسوب دهی با مقدار ۵/۱ تن بر هکتار در سال بودند. در همین راستا می توان بیان نمود که استفاده از مدل ها به خصوص مدل SWAT به دلیل کاهش هزینه های عملیات میدانی و هم چنین کاهش زمان مورد نیاز برای تحلیل مسائل مدیریتی

کلیدواژه ها:

حفاظت آب و خاک ، فرسایش و رسوب ، عملیات آبخیزداری ، مدل SWAT