تجزیه ژنتیکی صفات فیزیولوژیک دخیل در مقاومت به بیماری زنگ سیاه (Puccinia graminis f. sp. Tritici) در ژنوتیپ های گندم زمستانه

زنگ سیاه یکی از بیماری های مهم گیاهی است که عملکرد گندم مناطق متعدد جهان را تحت تاثیر قرار میدهد.به منظور برآورد وراثت پذیری و تنوع ژنتیکی برخی صفات فیزیولوژیک در پاسخ به بیماری زنگ ساقه، ۲۴ ژنوتیپ گندم در سالزراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در گلخانه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تحت شرایط آلودگی و عدم آلودگی به نژاد بومی TKTTF زنگ سیاه و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج آزمایش صفات فیزیولوژیک شامل محتوای نسبی آب برگ (RWC)، پایداری غشا سلولی (MP)، هدایت الکتریکی (EC)، میزان کلروفیل (SPAD)و فلورسانس کلروفیل مورد اندازه گیری و یادداشت برداری قرار گرفت. در سطح احتمال ۱% تفاوت معنی داری بین ژنوتیپها مشاهده شد و اثر متقابل بیماری × ژنوتیپ برای تمامی صفات معنی دار بود. نتایج نشان داد که آلودگی به پاتوژن باعث افزایش محتوای نسبی آب، غلظت کلروفیل، میزان نفوذپذیری غشا، فلورسانس اولیه، فلورسانس بیشینه، فلورسانس متغیر، کاراییفتوشیمیایی فتوسیستم II و کاهش هدایت الکتریکی میشود. در شرایط آلودگی به بیماری زنگ سیاه بالاترین مقدار وراثت پذیری به ترتیب مربوط به هدایت الکتریکی (۷۶/۶۶ درصد) و میزان نفوذپذیری غشا سلولی (۶۵/۲۷ درصد) و کمترین مقدار وراثت پذیریمربوط به غلظت کلروفیل (۶/۱۹ درصد) بود. در حالی که در شرایط عدم آلودگی به بیماری زنگ سیاه بالاترین مقدار وراثت پذیری به ترتیب مربوط به هدایت الکتریکی (۶/۱۹ درصد) بود. در حالی که در شرایط عدم آلودگی به بیماری زنگ سیاه بالاترین مقدار وراثت پذیری به ترتیب مربوط به فلورسانس بیشینه (۷۲/۹۸ درصد( و فلورسانس متغیر (۶۷/۱۰ درصد) و کمترین مقدار وراثتپذیری مربوط بهصفت غلظت کلروفیل (۱۰/۷۶ درصد) بود. بنابراین، استفاده از این ژنوتیپ ها با مقاومت و تنوع بالا در برابر پاتوژن از نظر صفات مورد مطالعه در برنامه های اصلاحی برای ایجاد مقاومت به زنگ ساقه توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، زنگ سیاه ، گندم ، صفات فیزیولوژیک ، وراثت پذیری