دینامیک رشد ریشه نخود (Cicer arietinum L.) در واکنش به تنش خشکی

نخود معمولا در مناطقی کشت می شود که رطوبت خا ک محدود کننده و با خشکی انتهای فصل همراه است. در چنین مناطقی سیستم های کارآمد ریشه نقش مؤثر ی در اجتناب از تنش خشکی انتهایی و در ثبات عملکرد دارند . در این ارتباط شناخت صفات مرتبط با تحمل به خشکی و چگونگی تغییر صفات فوق در مراحل مختلففنولوژی گیاه به عنوان یک ضرورت مورد توجه است . آزمایش حاضر با هدف بررسی روند تغییر صفات مربوط به ریشه در طول فصل رشد در واکنش به تنش خ شکی انجام شد . بیست ژنوتیپ نخود در سال زراعی 83-1382 در دو شرایط تنش خشکی ( ٢٥ درصد ظرفیت زراعی ) و بدون تنش (شاهد) در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مشهد مورد بررسی قرار گرفتند . صفات مورفوفیزیولو ژیکی ریشه شامل طول ریشه اصلی (TL)، حجم ریشه (RV) ، وزن خشک ریشه (RDW) و نسبت های بین وزن خشک ریشه به وزن خشک اندام های هوایی (R/S) و چگالی ریشه (RDW/RV) در چهار مرحله فنولو ژی شامل مرحله گیاهچه ای، شروع گل دهی ، تشکیل غلاف ها و پر شدن دانه ها مورد بررسی قرار گرفت . بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مربوط به ریشه درمراحل مختلف فنولو ژی گیاه تنوع قابل توجهی مشاهده شد ، اما یک ژنوتیپ هرگز نتوانست برتری خود را از نظر یک صفت در طول دوره رشد حفظ نماید . TL تا مرحله تشکیل غلاف ها تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت اما پس از این مرحله رشد طولی ریشه در تیمار تنش خش کی متوقف ش د. پس از مرحله گل دهی وزن خشک و حجم ریشه به شدت تحت تاثیر تنش خش کی قرار گرفت و مقدار آن نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت . در شرایط تنش خشکی حذف بیشتر و سریعتر بافت های فعال متابول یکی احتمالا از دلایل اصلی کاهش سرعت رشد نسبی ریشه می باشد. نسبت R/S با گذشت زمان کاهش یافت . کاهش بیشتر وزن اندام هوایی در تیمار تنش خشکی، علت اصلی افزایش R/S در این تیمار است.

کلیدواژه ها:

نخود ، تنش خشکی و ریشه